Yüzyıl Savaşları

Yüz yıl savaşları İngiltere kralı III.Edward'ın Fransa tahtında hak iddia etmesiyle 1337'de başlayan ve ancak 116 yıl sonra 1453'te sona eren savaşlar dizisidir.

Genel olarak 1337'de başlayıp 1453'te bittiği kabul edilen Yüz Yıl Savaşları, görünürde feodalite ve hanedan savaşlarıydı.

Feodal nitelikteydi, çünkü İngiltere kralı aynı zamanda Arquitania dükü olduğundan, Arquitania'daki uyrukları dükle bir sorunları olduğunda onun süzerenine, yani Fransa kralına başvurabiliyorlardı.

Hanedan çatışmalarının temelinde ise, Fransız baronlarının, Fransa kralı IV.Charles'ın ölümünden sonra yerine İngiltere kralı III.Edward'ı değil, VI.Philippe'i seçmeleri yatıyordu.

Fransa'nın toprakları olan, ama ekonomilerinin temeli İngiliz yününe dayanan Arquitani ve Flandr'daki olaylar, sonunda 1294'ten itibaren iki ülke arasındaki gerginliği iyice arttırdı. Babası II.Edward'ın öldürülmesinden sonra kral ilan edilen III.Edward, annesi İsabella of France'ı sürgüne gönderdi ve sevgilisi olan Mortimer'ı idam ettirdi (1330). Daha sonra da, Fransa kralı IV.Philippe'in anne tarafından dedesi olmasına dayanarak Fransa tahtı üzerinde hak iddia etti; böylece Yüz Yıl Savaşları patlak verdi.

İlk saldırıyı başlatan İngiliz orduları Crécy'de Fransızları yendi (1346) ve Calais'yi ele geçirdi. Poitiers'de bir zafer daha kazanan (1356) İngilizler, Fransa Kralı II.Jean'ı esir aldılar. Çaresiz kalan Fransızlar 1360'taki Brétigny Antlaşması'yla çok büyük topraklar kaybettiler. V.Charles döneminde, krallık orduları komutanı Bertrand du Guesclin'in önerisiyle benimsedikleri yeni stratejiye göre, İngilizlerle çarpışmaktan kaçınarak ve sırayla kuşatma harekatı yürüterek, kaybettikleri toprakların hemen hepsini 1374'ten önce geri aldılar.

Prensle arasındaki mücadeleyi fırsat bilen İngiltere kralı V.Henry yeniden Fransa üzerine yürüdü ve Agincourt Savaşı'nı (1415) kazanarak Normandiya'yı aldı. VI.Charles'ın imzalamak zorunda kaldığı Troyes Antlaşması'na (1420) göre, Fransa tahtının varisi V.Henry'nin oğlu VI.Henry olacaktı. Lorraine'li genç bir kızın, Jeanne d'Arc'ın inancı ve coşkusuyla yeni bir güç kazanan Fransız orduları Orléans'ı kurtardılar ve Reims'de veliaht VII.Charles'a taç giydirdiler.

Jeanne d'Arc'ın İngilizler tarafından diri diri yakılmasından (1431) sonra kral, İngiltere'nin müttefiki Bourgogne ile Arras Antlaşması'nı (1435) imzaladı, orduda reform yaptı ve güçlü bir topçu sınıfı kurdu. Bu sayede Fransızlar sırasıyla Paris'i (1436), Normandiya'yı (1450) ve Arquitania'yı (1453) geri aldılar. Böylece, herhangi bir anlaşma imzalanmadan savaş fiilen sona ermişti.

Özgeçmiş

Çatışmanın özgeçmişi 400 yıl öncesinde 911 de bulunur,Carolingion Charles The Simple(17 Eylül 879-7Ekim 929:Simple(basit) diye adlandırılıyordu;Carolingion Hanedanlığı'nın bir üyesiydi.Fransa'yı Kral olarak (veya batı Fransa) 883-922/923 e kadar yönetti.),Viking Rollo'nun (vikinglerin ilk Kralı 860-932) krallığının Normandiya kısmına yerleşmesine izin verdi.1066 'da Normanlar savaşta William'ın komutası altındaydılar.Ve İngiltere'yi zaptettiler.Anglo-Saxon liderliğini Hasting savaşında yenerek.

Daha sonra yeni bir Anglo-Norman güc yapısını kurdular.Gelecekteki Rollo ile başlayan olayları kaydetmek önemlidir.Norman lider Fransa Kralı'nın vasalı idi;daha sonra onlar İngiltere Kralı olsalar bile. İngitere'de anarşi olarak bilinen,takip eden bir savaş ve huzursuzluk döneminde(1135-1154) Anglo-Norman Henedanlığını Angevin kralları başarı ile sonuçlandırıyordu.Gücün en yükseğinde Angevin'ler Normandy ve İngiltere'yi yanısıra Maine,Anjou,Touraine, Gaskonya ,Saintogne ve Akitanya'yı kontrol ediyorlardı.Böyle toprak kalabalığı bazen Angavin İmparatorluğu olarak biliniyordu.İngiltere kralı hala Fransa kralının vasalı idi.Doğrudan doğruya pekçok Fransa toprağını yönetiyordu o zaman Fransa kralından başka.Bu durum sürekli çatışma sebebi idi.Fransa bu durumu bir dereceye kadar savaşla çözdü:

Normandy'nin zaptı (1214) ,Saintogne savaşı (1242) ve sonuncusu Saint-Sardos savaşı (1324) Bu suretle kıtadaki nüfüsu azaltılan İngiltere'ye Gaskonya'nın küçük bir bölgesi kaldı.Ve Norman sarayını mücevherleri tamamiyle kayboldu. Erken 14.yüzyıla kadar pekçok İngiliz aristokrat büyük babalarının ve onların babalarının zengin kıta bölgesinde kontrole sahip olduğunu hala hatırlıyorlardı.Ve onlar burayı atalarının yurdu olarak kabul ediyorlardı.Bu toprakların mülkiyetini tekrar elde etmeyi motive ediyordu.

Hanedanlık Kargaşası:1314-1328

Kendine özgü olaylar savaşın Fransa'da yer almasına sebeb oluyordu.Direct Capetian krallığı ortaçağın en uzun devam eden hanedanlığı idi.Sülale bozulmadan devam ediyor krallar bu sürekliliği başarıyordu.1314'de Direct Capetian kralı Philip IV (1268-29 Kasım 1314) üç erkek mirasçı Louis X, Philip V ve Charles IV bırakarak öldü.En yaşlı oğul ve mirasçı ,Louis X 1316 'da öldü.Arkasında kendisinden sonra doğan biricik oğlu John I, ki doğumdan sonra aynı yıl içinde öldü. Ve bir kızevlat Joan ki onun babalık kaynağı şüpheliydi.

Savaşın Arifesinde:1328-1337

Philip'in tahta gelmesinden sonra,İngilizler hala Gaskonya'yı kontrol ediyordu.Gaskonya çok faydalı olan tuz ve şarap üretiyordu.O zaman zeamet (tımar) dan ayrı idi.İngiliz toprağında olmasına rağmen Fransız tacını tutuyordu.Onun mülkiyeti iki kral arasında bir savaş kemiği idi.Philip VI ,Edward'ın tanımasını bağımsızlık olarak talep ediyordu.Edward ise babasının kaybettiği toprakları geri almak istiyordu.1329 daki uzlaşma her iki tarafı da memnun etmedi.Yurtta çeşitli problemlerle yüz yüze gelerek,Edward Philip'i Fransa kralı olarak kabul ediyordu.Ve kendisinin Fransa tacındaki hakkınfan vazgeçiyordu.Gerçekte İngiliz'ler Gaskonya'yı tutuyordu.1333 de Edward III , David II of Scotland (David II 5 Mart 1324-22 Şubat 1371 İskoç Kralı) ile şavaşa gitti.Fransa Auld Alliance (İskoçya-Fransa birliği,bu birlik özellikle İngiltere'ye karşı olmaya amaçlıyordu.İlk defa böyle bir anlaşma Paris'te 23 Ekim 1295 de imzalandı)birleşmesi altında idi.Ve İskoç Bağımsızlığı'nın İkinci Savaşı (Second War of Scottish Independence) başladı. FransaPhilip, Birleşik Krallık dikkatini kuzey tarafa yoğunlaştırdığında,Gaskonya'yı tekrar elde etme fırsatını gördü.Mamafih savaş çabuk bir şekilde İngiltere tarafı için başarı idi.Ve David,Fransâ'ya kaçmaya zorlandı.Kral Edward ve Edward Balliol (yaklaşık 1282-1364 kısa süreli İskoç kralı) tarafından Temmuzda Halidon Tepesi Savaşı'nda (Battle of Halidon Hill) yenilmesinden sonra.1336 da Philip,David'i İskoç tahtına tekrar getirmek için ve aynı zamanda Gaskonya'yı da ele geçirmek amacıyla plan yapıyordu.

Savaş Başlangıcı :1337-1360

Fransız gemileri Manş Denizi sahil yerleşimini yakıp yıkmaya başlamıştı.Ve 1337 de philip Gaskonya'nın tımarlığını feodal kanunları zikrederek talep etti.Edward ,kendi Lordlarının istek ve ihtiyaçlarını dikkate almayarak yeminini bozmuştu.Edwar III. kendisinin gerçekte Fransa tacında hak sahibi olduğunu beyan ederek cevap verdi.Ve Aziz'lerin günündeki festivalde Lincoln piskoposu hanry Burghersh İngiltere kralına nispet için Paris'e vardı.Savaş ilan edilmişti.
Savaş başladığında,Fransa nüfusu yaklaşık 17 milyondu , buna karşın İngiltere nüfusu 4 milyondu.

Genelde Fransa'nın Avrupa'da en çok savaşçıya sahip olduğu kabul edilmektedir. Savaşın ilk yıllarında Edward III şimdiki Hollanda bölgesinin soyluları ve Flanders (Belçika,Fransa ve Hollanda'nın üst üste kapladığı bölgenin bir parçası) sakinleri ile ittifak yaptı.Fakat iki savaş sonrasında hiç bir başarı elde edilemedi.Birlik 1340 yılında dağıldı.Alman prenslerine yapılan devlet yardımı ödemeleri ve yurt dışında ordu tutmanın maliyeti İngiliz hükümetini iflasa sürüklüyor ve Edward'ın prestijine ağır bir şekilde zarar veriyordu. Denizde ,Fransa bazı zamanlarda üstünlük elde ediyordu.ceneviz gemilerinin ve tayfalarının sayesinde.İngiliz sahillerinde pekçok kasaba yağma ediliyordu.Bazen tekrarlı bir şekilde.Bu İngiliz sahilleri boyunca korkuya ve parçalanmaya sebeb oluyordu.Savaşın bu parçası süresinde Fransa'nın daimi bir şekilde istila edeceği korkusu vardı.

Fransa'nın deniz gücü İngiltere'deki ekonomik kırılmaya neden oluyordu.Çünkü,bu Flanders'e olan yün ticaretini kesiyordu.Ve Gaskonya'dan da şarap ticaretini.Mamafih,1340 yılında İngiliz ordusunun karadan inmesini engelleme denemesinde Fransız filosu hemen hemen tamamiyle Sluys Savaşı nda (Battle of Sluys) tahrip edildi. Bundan sonra İngiltere ,Fransa istilasını önleyerek Manş Denizi ' ni savaşın geri kalan kısmında idaresi altına alabilecekti.

İlk Barış:1360-1369

John II,oğlu Louis I i kendi lehine İngiltere'ye esir olarak göderdiğinde o 1362 yılında kaçtı.John II şövalye gibi kendisini teslim etti ve İngiltere'de tutsaklığa döndü.1364 yılında onuruyla tutsak olarak öldü.Ve Charles V (Fransa) (21 Ocak 1338- 16 Eylül 1380 1364 yılından ölene kadar Fransa kralı) Fransa kralı olarak onun yerine geçti. Brétigny Antlaşması Edward'ın Fransa tacındaki onun hak iddialarını tanımaz yaptı. Aynı zamanda o Aquitaine 'de topraklarını büyük bir şekilde genişletiyordu.Ve Calais'i zapt etmesini teyid ediyordu.Gerçekte,Edward Fransa tacındaki hak iddiasından asla vazgeçmedi.Ve Charles tahta çıkar çıkmaz Edward'ın yeni toprağını tekrar geri alarak özel bir durum yaptı.1369 yılında ,sudan sebeble Edward III Brétigny Antlaşması koşulları yerine getirmeyi başaramanıştı,Charles bir defa daha savaş ilan ettti.

Charles VI.altında Fransız zaferleri:1369-1389

Charles hükümdarlık dönemi,düzenli olarak İngiliz geri çekilmesini gördü. Battle of Auray( 24 Eylül 1364, yer Fransa'nın Auray kasabası) savaşın daki İngiliz zaferine rağmen.Britanya dükleri sonunda Fransa tahtı ile arabuluculuk yapıyordu.Breton askeri,Bertrand du Guesclin Yüzyıl Savaşlarında en başarılı generallerden biri haline geldi.

İkinci Barış:1389-1415

Henry IV (3 nisan 1367-20 Mart 1413) Fransa'ya sefer düzenlemeyi planlamış olmasına rağmen kısa krallık dönemi nedeniyle onu ugulamaya koymaya muktedir değildi.Aynı zamanda, Fransa kralı Charles VI deli olmak üzereydi,ve güç için açık bir çatışma başlamıştı kuzeni John the Fearless ve onun kardeşi Louis of Orléans arasında. Louis ' in bir cinayete kurban olmasından sonra , Armagnac ailesi John'a karşı politik gücü elde etti.1410 ' a kadar her iki taraf da, sivil savaşdaki İngiliz kuvvetlerinin yardımını elde etmeye çalışıyordu.

Anlam ve önemi

Yüzyıl Savaşları,askeri evrim zamanıydı.Silahlar,taktikler,ordu yapısı ve savaşın sosyal anlamındaki bütün değişimleri,savaşın isteklerine bir dereceye kadar cevap vermek,teknolojideki kısmen ilerleme,savaş düşüncesi derslerinde kısmen ilerleme.

sonuçları:

*Fransa savaşta galip gelerek topraklarını İngiliz işgalinden kurtarmıştır.
*Top ilk kez 1346 Kresty Savaşı'nda İngilizler tarafından kullanılmıştır.
*Ulusal duyguların gelişmesine yol açmıştır.
*Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da rahat ilerlemesine ve Fetret Devri'nde bir saldırıya uğramamasını sağlamıştır.
*İngiltere'de Çifte Gül adı verilen iç savaşlara neden olmuştur(1455-1485).

Silahlar

En meşhur İngiliz silahı English Longbow ,ayrıca Welsh Longbow(yaylı ok atan silah) olarak da isimlendirilir.Güçlü bir Orta Çağ silahı idi.Yaklaşık 6ft 6 inc (2.0 metre) uzunluğundaydı.İngilizler,İskoçlar ve Galler tarafından avcılık ve savaş silahı olarak kullanıldı.Yeni silah olmadığı o zamanda savaş içinde önemli rol oynadı.İngilizler'e pekçok savaşta taktik üstünlükler verdi.Fransızlar esas olarak yaylı tüfeklerine (crossbow) güveniyorlardı.Bu alet sık sık Cenovalı paralı askerlerce kullanılıyordu.Bu silahın sık

kullanılmasının nedeni kısa bir eğitim ve az bir ustalık gerektiriyor olmasıdır.

Savaş ve dostluk

Savaşın sonunda,Fransa ve İngiltere her ikisi de vergilerden sabit bir ordu yaratacak kadar paraya sahip oluyordu.Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden beri ilk defa Batı'da ve Merkezi Avrupa'da sabit bir ordu oluyordu.Kralları için tamamiyle yeni bir güç formunu temsil ediyorlardı.Onlar sadece Kraliyeti bir istiladan korumuyorlar ayrıca sabit ordular Kralı iç tehlikeden de koruyor ve toplumu kontrol altında tutuyordu.Bu ulus devletlerin erken merkezileşmesine giden gelşmenin büyük bir adımı idi.

Kaynak:Wikipedia