Diğer Türk Devletleri ve Toplulukları

DİĞER TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI

 AVARLAR:

•  552 yılında Orta Asya’daki Avar İmparatorluğuna Göktürkler son verince, batıya doğru ilerleyerek
   Romanya’ya giren AVARLAR merkezi MACARİSTAN olan yeni devletlerini kurdular.
• Çin kaynakları Avarlara JUAN- JUAN demektedir.
• 619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle ortaklaşa İstanbul’u kuşattılar.
• Slav topluluklarının göç etmesine neden olarak, bunların doğu Avrupa ve Balkanlara inmesini
  sağladılar. Böylece Balkanların Slavlaşmasında etkili oldular.
• 805 yılında Franklar tarafından yıkıldılar.

 BULGARLAR: 

         Batı Hunları ve Ogur Türklerinin karışmasıyla ortaya çıkan Türk topluluğuna BULGAR denir. (Bulgar kelimesi karışmak anlamındadır.)

 Büyük Bulgarya Devleti :

              Karadeniz’in kuzeyinde Göktürk Devletinin yıkılmasıyla “Büyük Bulgarya Devleti” kuruldu. Ancak kurucusu KOBRAT’ın ölümüyle Hazarlar tarafından yıkıldı.

            Bulgarların bir kısmı Tuna nehri, bir kısmı da Volga nehri kıyılarına göç etmek zorunda kaldı.

 Tuna Bulgar Devleti:

•  Büyük Bulgarya Devleti’nin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugünkü Bulgaristan) göç eden Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular.
• KURUM HAN zamanında Bizans’ı kuşattılar.  (Avarlardan sonra Bizans’ı kuşatan 2. türk kavmidir.)
•  Bu bölgedeki halkın çoğu Slav olduğu için Türkler zamanla Slavlaşmaya başladılar.
•  Boris Han zamanında Hırıstiyanlığı kabul ettiler.
• Daha sonra ortaya çıkan bugünkü Bulgaristan Devleti Türk değil Slav devletidir.
•  Bugünkü Bulgaristan’da yaşayan Türkler, Osmanlılar zamanında balkanlara yerleştirilen Türklerdir.

 Kama Bulgar Devleti:

•  Büyük Bulgarya Devletinin yıkılmasından sonra Volga=İtil kıyılarına giden Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini      kurdular.
• Hükümdarları Almış Han zamanında (X. yüzyıl) müslüman oldular.
•  1236’da Moğolların egemenliğine girdiler. Altınorda Devletinin parçalanmasıyla kurulan KAZAN HANLIĞI nın esas kitlesini oluşturdular.  (Kama Bulgarlarına bugün KAZAN TÜRKLERİ denilir.)

 NOT: İtil (Kama) Bulgarları benliklerini bugün de  koruyarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Ancak  Tuna Bulgarları Slavlar arasında yok olup  gitmişlerdir. 

  HAZARLAR:

•  Kafkasya, Don ve Volga Nehirleri arasında yaşamış olup. Hazar denizine isimlerini vermişlerdir.
• Müslüman Araplarla uzun süre savaşmışlardır.
• Ticaret yollarının kavşak noktasında olduklarından çok zengin olmuşlar ve bölgelerinde "Hazar Barışı" dönemini  yaşatmışlardır.
• Rus knezliklerinin ve Macar devletinin,teşkilatlanmasında örnek rol oynamışlardır.
• Hıristiyanlık, Musevilik ve İslam dinini benimsemişlerdir.
•  Rus-Kiev Knezliğinin saldırıları sonunda yıkılmışlardır.

 MACARLAR:

• Fin Ugor kavmi ile OGUR Türklerinin karışmasıyla MACAR kavmi ortaya çıkmıştır.
• 896 yılında kendi adlarını verdikleri MACARİSTAN’a gelerek devletlerini kurdular.
• X. yüzyılda Hırıstiyanlığın Katolik mezhebini benimsediler.
• Zamanla Türklük özelliklerini kaybetmeye başladılar.
• Almanların (Germenlerin) doğuya doğru yayılmasını engelleyerek, Balkan topluluklarının(Slavların)
  Germenleşmesini önlediler.

 PEÇENEKLER:

• Karadeniz’in kuzeyinde Don ve Dinyesper nehirleri arasındaki bölgeye yerleştiler.Kiev Prensliğini yenerek, Rusların Karadeniz’e inmelerini engellediler.
• 1071 Malazgirt Savaşına Bizans ordusu içinde ücretli asker olarak katıldılar. Ancak Selçukluların
  kendileri gibi Türk olduklarını anlayınca Selçuklu ordusu saflarına katıldılar.
• Edirne ve Trakya’nın Marmara kıyılarına kadar olan toprakları Bizans’tan aldılar.
• İzmir Beyi ÇAKA BEY Peçeneklerle temas kurdu. Buna göre Çaka Bey Peçeneklerle birlik olarak Anadolu
  ve Rumeli’den İstanbul’u kuşatmak istiyordu. Ancak Bizans kurnaz bir politikayla, yine bir Türk
  topluluğu olan KUMANLAR’ı Peçenekler üzerine saldırtarak, ( Levunion Savaşı)
  Peçeneklerin dağılmasına sebep olmuştur.( 1091)

 KUMANLAR (KIPÇAKLAR):

• Volga’yı aşarak Avrupa’ya ve Balkanlara girmişlerdir.Kıpçakların Karadeniz’in kuzeyinde hakim oldukları topraklara “KIPÇAK BOZKIRI” (Deşt-i Kıpçak) denilmektedir.
• Moğol İstilasıyla nüfus kaybına uğrayan Macarların toplanmasında rol oynadılar.
• Kıpçakların Oğuz Türkleriyle yaptığı mücadeleler DEDE KORKUT HİKAYELERİ’nin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
• CODEX CUMANİCUS(Kodeks Kumanikus); Kıpçak Türk şivesi ile yazılan Latin, Fars ve Kuman dilleri
  üzerine yazılmış bir sözlüktür.
• Peçenekleri ağır bir yenilgiye uğratarak, onların dağılmalarına yol açmışlar
  ve Bizans'a yaşama şansı vermişlerdir.
• Güney Rusya'daki Kıpçaklar zamanla Slavlaşmışlardır. Müslüman Kıpçaklar bir süre Altınordu devletinde yaşamını sürdürmüştür. Karadeniz ve Balkanlardaki Kıpçaklar Romen ve Macar halkıyla karıştılar.
• Kumanların Doğu Avrupa'ya girmesi, ileride Osmanlı Devletinin Karadeniz egemenliğine zemin hazırlamıştır.
• Romen Devletinin ortaya çıkışlarında etkili olmuşlardır.

 UZLAR (OĞUZLAR):

• Oğuzlar, Türk milletinin en kalabalık ve tarihte hem siyaset, hem de medeniyet alanlarında en büyük rolü oynayan koludur.
• Oğuzlara; Bizanslılar UZ, Ruslar TORKİ veya TORK, Araplar GUZ demişlerdir.
• 24 Oğuz Boyu vardır. Hazar denizinin kuzeyinden bir kolu “UZ” adı ile Avrupa ve Balkanlara göç etti.
  Balkanlara gelen UZLAR Bizans ordusunu ve Bulgarları yendi. Ancak Peçenek akınları, soğuklar,
  salgın hastalıklar yüzünden dağılıp yok oldular.
• Uzların bir kısmı Malazgirt Savaşı sırasında Bizans Ordusu saflarından, Selçuklu Ordusuna geçtiler. 

BAŞKIRTLAR(BAŞKURTLAR):

• X. yüzyılda İtil(Volga) nehri civarında oturmakta idiler.
• Moğol istilası sırasında Moğol egemenliğine girdiler.

SABARLAR (SİBİRLER=SABİRLER):

• Önceleri Hun devletinin egemenliğinde yaşamışlar,
• VI. yüzyıl başlarında Avarların baskısıyla batıya göç ederek Ural dağlarının güney doğusuna yerleşmişlerdir.
• Sasanilerle anlaşarak, Bizans’a karşı savaştılar.
• Anadolu’ya akınlar yaptılar.
• Anadolu’ya ilk Türk akınları Avrupa Hunları tarafından, ikinci akın Sibirler tarafından yapılmıştır.
• Bugünkü SİBİRYA adı Sibir Türklerinden gelir.
• Avarlara yenilince Hazar Türklerine karıştılar. Hazar Devletinin asıl kitlesini oluşturdular.

 TÜRGEŞ DEVLETİ:

• I. Göktürk Devletine bağlı olan Türgişler 630 yılında Göktürk devletinin yıkılmasıyla serbest kaldılar.
• BAGA TARKAN Türgiş Devleti’ni kurdu. Kendi adına para bastı.
• II. Göktürk devletinin kurulmasıyla yeniden Göktürk egemenliğine girdiler. II. Göktürklerin son
  dönemlerinde yeniden serbest kalan Türgişlerin başına SU-LU KAĞAN geçti. Su-lu Kağan Emevilere
  karşı mücadele etti.
• Türgişler Emevi ordularını durdurarak, Orta  Asya'nın Araplaşmasını önlediler.
• Karluklar ,Türgişleri zayıflatarak 766 da son verdi.

KIRGIZLAR:

• 840 Yılında Ötügen’i alarak Uygur Devletine son verdiler.
• Kırgızlar; Orhun Bölgesinden Uygurları kovarak, buradaki Türk nüfusunun azalmasına sebep
  olmuşlardır. Bu yüzden bu en eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek
  kolayca Moğollaşacak ve MOĞOLİSTAN olarak anılacaktır.
• 1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmıştır. Kırgızlar, Cengiz Han’a bağlanan ilk Türk Kavmidir.
  Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir.
• 1916’da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Çarı tarafından
  ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır.
• 1936’da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991’de Sovyet Rusya’nın
  dağılmasıyla Bağımsız KIRGIZİSTAN DEVLETİ kurulmuştur. Başkenti BİŞKEK’dir. 

KARLUKLAR:

• II. Göktürk Devletinin yıkılmasında Basmil ve Uygurlar’la birleşerek rol oynadılar.
• Talas savaşında Çin’e karşı Arapları destekleyerek Orta Asya'nın Çinlileşmesini engellediler ve İslamiyet'in yayılmasını kolaylaştırdılar.
• İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boylarındandırlar. (İlk boy Kıpçaklar’dır.)
•  İlk Müslüman Türk Devleti olan KARAHANLILAR’ın kurulmasında etkili oldular.

KİMEKLER: 

• Batı Göktürk topluluklarındandır. İrtiş ırmağı civarında yaşıyorlardı. ( VII.YY.) Kitanların baskısıyla batıya doğru çekildiler.
• XI.yy.başlarındaki göçler ve Kıpçakların egemenlik kurmak istemesi Kimekleri zayıflattı. XI. yüzyıl ortalarında dağıldılar