Osmanlı Toplumunun Geçirdiği Değişikliklerin Taslağı

Sina Akşin

       Birinci Dönem

"Klasik" Dönemde (1450-1550) Osmanlı Sınıf Yapısı

-Fark edileceği gibi Sina Akşin, toplumsal sınıfları imparatorluk dönemiyle birlikte başlatmıştır. Osmanlı'nın ilk devirlerindeki toplumsal yapısı, askeri sınıfları bu çizelgede yoktur.-
  
I. Yönetenler (askerîler) sınıfı

                 A. icraî askerîler
                      1. Maaşlılar
                      2. Zaimler ve Tımarlı Sipahiler

                 B. Ulema

       
II. Yönetilenler (reaya) sınıfı

                 A. Kentliler
                      1. Lonca esnafı
                      2. Tüccarlar ve sarraflar

                 B. Köylüler

                 C. Göçebeler

   

 İkinci Dönem 

Tımar Sisteminin Gevşemesiyle Ortaya Çıkan 

Ademimerkezî Sınıf Yapısı

 -Sina Akşin bir önceki dönemi (Klasik Dönem) 1550'de bitirdiğine göre demek ki bu yeni dönemi 16. yüzyılın ortasından itibaren başlatıyor.-

I. Yönetenler (askerîler) sınıfı

                 A. Merkeze bağlı icraî askerîler
                      1. Maaşlılar
                      2. Zaimler ve tımarlı sipahiler

                 B. Ademimerkezî yönetenler (ayanlar) -*ana değişiklik budur-

                 C. Ulema


     
II. Yönetilenler -Reaya-  (yukarıdaki gibi)

                 A. Kentliler
                      1. Lonca esnafı
                      2. Tüccarlar ve sarraflar

                 B. Köylüler

                 C. Göçebeler

Üçüncü Dönem

Tanzimat (1830) ve Islahat Fermanının (1856) 

Getirdiği Sınıf Yapısı 

-*Değişimin olduğu alanlar ve katmanlar-

I. Yönetenler

                 A. Merkeze bağlı icraî yönetenler
                      1. Alafranga yönetenler *
                      2. Alaturka yönetenler   *

                 B. Ademimerkezî yönetenler (ayanlar)

                 C. Ulema

     
II. Azınlık burjuvazisi *

       
III. Yönetilenler (reaya) sınıfı

                 A. Kentliler
                      1. Tüccarlar
                      2. Esnaf  *
                      3. İşçiler *

                 B. Köylüler

                 C. Göçebeler


Sina Aksin, «Osmanlı-Türk Toplumundaki Sınıf Yapısı Üzerine bir Deneme», Toplum ve Bilim. sy. 2, yaz 1977.

Ara notlar bana ait DK.  -...-, *