 |
| Peri Bacaları Foto: Burcu Karaman |
Kapadokya bölgesinde rastladığımız peri bacaları, bölgede yer alan Erciyes Dağı, Hasan Dağı, Göllüdağ ve Karacadağ gibi volkanların etkin halde bulunduğu Üst Miyosendevrinde (günümüzden yaklaşık olarak 10 milyon yıl önce) vuku bulan lav püskürmeleri sonucunda, yani bir doğa olayı sonucunda, oluşmuşlardı.
Ancak bu doğal oluşumlar insan eliyle değişime uğratılmıştır. İçleri insanlar tarafından oyularak, bölgede kaya dam denilen konutlar ortaya çıkmış, peri bacalarının bir kısmı da içleri oyularak birer ibadet mekânı, kilise, haline getirilmiş ve Hıristiyan dinsel hayatını yansıtan pek çok duvar resmiyle bezenmiştir.
İşte peri bacaları, doğanın yarattığı şeylerin insanın müdahalesiyle dönüştürülmesine, yani kültüre güzel bir örnektir. İnsanlar bu yolla temel ihtiyaçlarından birini, yani barınma ihtiyacını karşılamışlardı ama onunla da yetinmediler ve bu kaya damlara dinsel işlevler de verdiler. Biz bu insan elinden çıkma oluşumları doğada bulamayız. Üstelik bu doğal oluşumlar insanın imgelem dünyasında da pek çok başka türlü etki meydana getirerek yeni yaratımlara dönüşmüştür. Peri bacası adı bile ona örnektir.
İnsanlar izledikleri bu doğal oluşumlarla kültürel olarak düşünce dünyalarında ve somut olarak yaratmış oldukları başka imgeler arasında ilişki kurmuşlar; doğaüstü bir varlık olarak tasarladıkları periler ve ısınma ve yemek pişirme ihtiyacını giderirken icat ettikleri baca kavramlarını bu doğal oluşumlara yükleyerek onlara anlam kazandırmışlar onlara ad vermişlerdir.
Görüleceği gibi bir doğa oluşumu, en temel bir ihtiyacımızdan başlayarak düşünce dünyamızın uçlarına uzanan geniş bir yelpazede insanın kullanım ve anlamlandırmasına konu olmuş ve kültürel olarak insan tarafından dönüştürülmüştür; o artık sadece doğal halinde bir şey değil insanın maddî ve manevî müdahalesiyle kültürel bir yaratımdır da aynı zamanda... İşte bu yaratımların tamamına ve doğanın sunduğu zemin üzerine kurduğumuz beşerî dünyaya kültür diyoruz.
Antropoloji
Yazarlar: Prof.Dr. Suavi AYDIN, Prof.Dr. Yılmaz Selim ERDAL
Editör: Doç.Dr. Handan ÜSTÜNDAĞ
Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013/7, s:24
DİĞER bloglarıma da bkz.
"MAYA MOR RASTGELE KARŞILAŞMALAR" TEFRİKA ROMAN
https://tefrika-mayamor.blogspot.com/
TARİH EĞİTİMİ
https://tarihegitimi.blogspot.com/
ANLATI, ÖYKÜ, OYUN
https://babillkulesi.blogspot.com/