TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ:
A- Merkezi Hükümet:

a-Sultan-Devlet Başkanı.

b-Başvezir

c-Bakanlar:

1-Dış İlişkiler Bakanı.

2-Ekonomi Bakanı: Kamu Maliyesi, Vergi toplama ile devlet giderlerini karşılama.

3-Adliye ve Teftiş Bakanı

4-Güvenlik Bakanı

B- Eyalet Yönetimi:
a- Askeri Komutan (Şahne): Bölgenin güvenlik hizmetlerini yürütür, doğrudan Sultana bağlıdır.

b- Vali (Amid): Şehir ve çevresindeki etkili boy, aşiret ve kabilelerin beyleri içinden atanan idari işlerden sorumlu memur.

c- Belediye Başkanı (Muhtesip): Genellikle şehir halkı içinden görevlendirilen ve beldenin günlük işlerini yürüten memur. Eğitim, sağlık, ibadet, yol, köprü, su ve konaklama hizmetleri genelde vakıflarca yürütülmüştür.

OSMANLI DEVLETİ:

A- Merkezi Hükümet:

a) Padişah:Dersaadet-Sarayı Hümayun

b) Sadrazam- Başbakan:Babıali

c) Divan-ı Hümayun: Bakanlar Kurulu Üyesi Vezirler-Vekiller: NazırPaşa:

1- Kazasker: Adliye ve Eğitim işleri: Anadolu ve Balkanlar-Trakya için iki ayrı Kazasker vardı.

2- Şeyhülislam: Din işleri, Fetva Makamı.

3- Defterdar: Devlet Maliyesi.

4- Nişancı: Dış ilişkiler ve ferman yazımı.

5- Erkan-ı Harbiye:Askeri işler Anadolu ve Balkanlar-Trakya için iki ayrı Beylerbeyi vardı. Yeniçeri Ağası da Divan üyesiydi.

B- Yalnızca İstanbul'a Özgü Başkent Yönetimi:

a) Sadaret Kaymakamı: Saray ve Hükümet işleri dışındaki İstanbul'un mülkî işlerini yürütürdü.

b) Şehremini: Belde halkının günlük işlerini yürütürdü.

c) Vakıflar: Tüm ülkede olduğu gibi İstanbul'un; Cami, okul, hastane, huzurevi, çocuk yuvası, içme suyu, yol, köprü, han-kervansaray gibi hizmetleri, Padişah,Vezir, Bey ve Paşaların hayır için para ve mülk-taşınmaz, ev, işyeri, tarla tahsis ederek kurduğu vakıflar yürütürdü. Eğitim işlerini, II. Mahmut dönemine dek (1808-1839) vakıflar yürütmüştür.

d) Ahi Ocak , Gediklik ve Esnaf Loncaları: 1727'de bir düzenleme yapıldı ve 1860yılına kadar meslek, sanat ve işyerleriyle ilgili izin ve denetim hizmetlerini Ahi örgütleri yürüttü. Ahi Teşkilatı ve Vakıflar, Anadolu ve Balkanların bir çok il ve ilçelerinde kurulup faaliyet göstermiştir.

C- Eyalet Yönetimi:

a) Askeri Komutan (Beylerbeyi): Anadolu Beylerbeyi Kütahya'da, Balkan-Trakya Beylerbeyi ise Saray Bosna, Edirne veya Üsküp'te otururdu. Askeri işleri yürütürdü.

b) Şehirler büyüklük-nüfus durumuna göre Vilayet, Liva, Sancak ve Kazalara bölünmüştü. Başlarında mülki görevleri yürütmek üzere; Vali, Sancak Beyi, Mutasarrıf veya Kaymakamlar vardı. İl ve ilçelerin güvenliğini sağlayan Subaşı ve Zaptiyeler mülki amirlere bağlı idi.

c) Mali işlerden: Mütesellimler sorumluydu, vergi toplarlardı. Defterdar ve Mal Müdürleri de devlet harcamalarını yürütürdü.

d) Kadı: Adli işleri yürütürdü. İstanbul'dan hükümet atardı.

e) Boyların İdaresi: Oymak ve Obaların içinden veya dışardan bir Bey veya Kethüda İstanbul'ca atanırdı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki Kürt Aşiretlerinde Ağalık babadan oğula geçerdi. Ağa veya Şıh çocukları, Aşiretin başına Ağa veya Şıh olarak atanıp, Paşa veya Bey unvanı verilerek, içişlerinde serbest bırakıldı, yıllık vergi alındı.

f) Bazı büyük il ve ilçelerde Şehreminliği-Belediye Teşkilatı kuruldu. Başkanlar önceleri atamayla belirlendi.


OSMANLI YÖNETİMİNİN BÖLÜMLERİ

a) Osmanlı Devlet Memurları dört grupta toplanır: Memurlar 4 sınıftır:

1) Mülkiye: Genel ve sivil idare, yerel yönetim hizmetleri.

2) İlmiye: Din işleri, eğit i m-öğret i m ve yargı hizmetleri .

3) Kalemiyye: Saray ve taşranın mali işlerinin yürütümü.

4) Seyfıyye: Ordu ve askerlik hizmetleri.



b) Enderun: 1460'da açıldı. Sarayın ve genel idarenin üst kademe yöneticilerinin eğitim- öğretim gördüğü okuldur. 19.yy’a kadar Türkler bu okula alınmadı. Öğrenim süresi 14 yıldır. Öğrenciler 5-7 yaş arası devşirme olarak bu okula alınırdı.

c) Yeniçeri Ocağı: Kapıkulu askerleri ve komutanlarının yetiştirildiği asker ocağıdır. Yeniçeri ağaları, ordu komutanı paşalar burada eğitim-öğretim görmüştür. Yeniçeri Ocağı: Orhan Gazi tarafından 1362 yılında kuruldu, Sultan Mahmut tarafından 1826'da kaldırıldı. Yeniçeri Ocağının kaldırılmasını tarihçiler Vakayi Hayriye, bir kısmı da Vakayi Şerriye olarak tanımlamışlardır. 18. yüzyıla kadar Yeniçeri Ocağına, yalnızca gayrimüslimlerin çocukları devşirme usulü ile alınıp, askeri eğitim verilip yetiştirilmişlerdir. Yeniçeriler, ana baba olarak Padişahı ve devleti bilmişlerdir.

d) Dirlik Sistemi: Osmanlı Devleti, Vezir, Beylerbeyi ve Sancak Beylerine, Anadolu ve Balkanlardaki tarım arazilerini dirlik olarak verirdi. Üst yöneticiler. Has, Zeamet ve Tımar olarak düzenlenen bu toprakların geliriyle geçinir, belirli sayıda Sipahide (atlı asker) yetiştirip, bulundururdu. Bu kişilere ayrıca aylık ücret ve emekli maaşı verilmezdi. Feodal sistem benzeri bir uygulama idi.

e) Beylerbeyi ve Sancak Beyleri: Bölgenin askeri Komutanı, Güvenlik ve Mülki Amiri; Vergi, Altyapı, Eğitim gibi konularda Karar Makamı, yargının başı ve Kadı'nın- Yargıcın kararlarının uygulayıcısıdır.

T.C. DEVLETİ'NDE BAKANLIKLAR:

A- 30 Ekim 1923 Tarihinde Hükümet:

a- Cumhurbaşkanı: Mustafa Kemal ATATÜRK

b- TBMM Başkanı: Fethi Okyar

c- Başbakan : İsmet İnönü

d- Bakanlıklar-Nazır-Vekil: T.C. Devleti, Osmanlı Devletinden bu Bakanlıkları devraldı. Osmanlının, 1908-1918 yılları arası, 11 adet Bakanlığı vardı.

Şeriye Vekaleti (1924'de kaldırılıp yerine Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu).

Erkan-ı Harbiyeyi Umumiye Vekaleti (1924'de kaldırılıp yerine Genel Kurmay Başkanlığı kuruldu).

3- İktisat Vekaleti (Ekonomi).

4- Dahiliye (İçişleri).

5- Müdafaa-i Milliye (Milli Savunma).

6- Adliye Nezareti (Yargı).

7- Maarif Nezareti (Eğitim).

8- Nafıa (Bayındırlık). “Nafi: Giderici, Faydalı,Yararlı’’

9- Sıhhiye (Sağlık).

10- İmar ve İskan (Bayındırlık).

11- Maliye

B- 1937 Tarihinde T.C. Hükümeti:

a- Cumhurbaşkanı

b- TBMM Başkanı

c- Başbakan

d- Bakanlıklar:

1- Adalet Bakanlığı

2- Milli Savunma Bakanlığı

3- İçişleri Bakanlığı

4- Dışişleri

5- Maliye

6- Milli Eğitim

7- Bayındırlık

8- Ticaret (1924'te kuruldu)

9- Sağlık

10- Gümrük ve İnhisar (Tekel)

l l- Ziraat(1924'te kuruldu)

C- 11 Mayıs 1999 Tarihinde TC. Hükümeti:

a) Cumhurbaşkanı

b) TBMM Başkanı

c) Başbakan

d) Bakanlıklar:

1- Başbakan Yardımcısı: 2 Kişi veya 3 kişi.

2- Devlet Bakanı: 5-10-20 kişi olabiliyor.

3- Adalet Bakanı

4- Milli Savunma Bakanı

5- İçişleri Bakanı

6- Dışişleri

7- Maliye

8- Milli Eğitim

9- Bayındırlık ve İskan

10- Sağlık

11- Ulaştırma

12- Tarım ve Köyişleri

13- Çalışma ve Sosyal Güvenlik

14- Sanayi ve Ticaret

15- Enerji ve Tabii Kaynaklar

16- Kültür

17- Turizm

18- Orman

19- Çevre