Dilara Kahyaoğlu
 |
| I. Murat'ı öldüren Miloş'un ve diğer esirlerin öldürülmesi sahnesi Arka planda yaralı I. Murat görünüyor. Nakkaş Osman'ın çizimi Hünername |
Avrupa’ya geçişi sağlayan Orhan Bey olmakla beraber, burada asıl fetihleri yapan ve Osmanlı egemenliğini kalıcılaştıranlar ise I. Murat ve Yıldırım Beyazıt’tır. Osmanlılar, Balkanlarda gerçekten de çok hızlı ilerledi. Kuşkusuz bunda Balkanlardaki siyasi parçalanmışlığın rolü büyüktü. Ama bu ilerlemeyi kalıcı kılmak yalnızca idari ve askeri önlemlerle mümkün olamazdı, toplumsal önlemler de almak gerekiyordu.
I. Murat’tan itibaren başlayan başlıca iki toplumsal önlem göze çarpıyor: sürgünler ve vakıflar. Sürgün siyaseti (tehcir ve iskan siyaseti) Balkanların demografik açıdan Osmanlılaşması/İslamlaşmasına katkıda bulunurken vakıf siyaseti özellikle kentsel merkezlerde Osmanlı kültürünün yerleşmesine yardımcı oluyordu. Osmanlı/İslam kültürünü biraz heterodoks bir anlayışla da olsa kırsal kesimlerde yaygınlaştırmakta dervişlerin ve tekkelerin rolünü de unutmamak gerekir.
...
I. Murat Dönemi Kronolojisi (1362- 1389)
*Ankara’yı ele geçiren Eretna Devletinden, 1362 yılında Ankara’yı tekrar geri aldı.
*Rumeli’de fetihlere devam etti ve Sazlıdere Savaşı’nın (1363) ardından Edirne’yi ele geçirdi.Edirne, bundan böyle hem başkent (1365) olarak kullanılmış hem de Rumeli fetihlerinde bir üs olarak kullanılan stratejik öneme sahip bir yer olmuştur.
*Edirne’nin ardından Filibe’nin de alınması Haçlıları harekete geçirdi (Macarlar, Bulgarlar, Eflak ve Bosna kuvvetleri) 1364 yılında yapılan Sırp Sındığı Savaşı’nı Osmanlılar kazandı.
Bundan sonra; Bulgarlar, Osmanlı hakimiyetine girmeyi ve yıllık vergi ödemeyi kabul ettiler.
*1371 yılında Sırplarla yapılan Çirmen Savaşı’nı da Osmanlılar kazandı.
*I. Murat bir taraftan da Anadolu Beyliklerinden özellikle diplomatik yolları kullanarak toprak elde etmeye başlamıştı. Örneğin; Germiyanoğlu Beyinin kızıyla evlendirdiği oğlu Bayezit için çeyiz olarak Tavşanlı, Kütahya ve Simav ayrıca Akşehir, Beyşehir, Seydişehir Isparta vb. yerler de Hamitoğullarından para ile satın alındı. Osmanlı’nın bu genişleme çabaları Karamanoğullarını rahatsız etmeye başladığından onlarla da ilk çatışmalar başladı.
*Osmanlılar 1388’de Ploşnik’te Haçlı ordusuna yenildi.
*Ploşnik Savaşı’ndan cesaret alan Haçlılar yeni bir ittifak kurdular, 1389 yılında yapılan I. Kosova Savaşını Osmanlılar kazandı, I. Murat savaş sırasında öldürüldü. Bu savaşta Osmanlılar ilk kez top kullanmışlardır.
*Pençik sisteminden yola çıkarak ilk “Yeniçeri Ocağı” kuruldu, “Tımar sistemi” oluşturuldu. Rumeli Beylerbeyliği kuruldu (ilk eyalet) ve mali teşkilat kuruldu.
....
Aşağıdaki soruları yanıtlayarak metni çözümleyiniz
1-Edirne’nin coğrafi konumunu düşünerek “burası neden başkent ve üs olarak seçilmiştir?” sorusunu yanıtlamaya çalışınız.
2-I. Murat döneminde izlenen Anadolu politikasını biliyorsunuz. Osmanlılar, neden böyle bir politika tercih etmiş olabilirler.Yine de Anadolu’daki gelişmelere dikkatle bakarsak bunlar gelecekte neler olabileceğine dair önemli işaretleri de içlerinde barındırmaktadır. Bunlar neler olabilir?
3-Balkanlar’da yapılan savaşların ortak sonucu nedir?
4-Bu dönemde hangi kurumlar ortaya çıkmıştır. Bu kurumların oluşturulması Osmanlı Devleti’nin geleceğine dair sizde nasıl düşünceler uyandırıyor?
5-Sürgün politikası hangi nedenlerle tercih edilmiş bir politikadır?
6-Yazar “sürgün” ve “vakıf” sistemi için bunlar “toplumsal çözümlerdi” diyor. Ne demek istiyor?
Bu seride yer alan Osmanlı tarihiyle İlgili diğer konular ve kaynaklar için bkz.
https://tarihegitimi.blogspot.com/2019/06/osmanl-tarihi-ders-notlar-konular.html
I. Murat’tan itibaren başlayan başlıca iki toplumsal önlem göze çarpıyor: sürgünler ve vakıflar. Sürgün siyaseti (tehcir ve iskan siyaseti) Balkanların demografik açıdan Osmanlılaşması/İslamlaşmasına katkıda bulunurken vakıf siyaseti özellikle kentsel merkezlerde Osmanlı kültürünün yerleşmesine yardımcı oluyordu. Osmanlı/İslam kültürünü biraz heterodoks bir anlayışla da olsa kırsal kesimlerde yaygınlaştırmakta dervişlerin ve tekkelerin rolünü de unutmamak gerekir.
...
I. Murat Dönemi Kronolojisi (1362- 1389)
*Ankara’yı ele geçiren Eretna Devletinden, 1362 yılında Ankara’yı tekrar geri aldı.
*Rumeli’de fetihlere devam etti ve Sazlıdere Savaşı’nın (1363) ardından Edirne’yi ele geçirdi.Edirne, bundan böyle hem başkent (1365) olarak kullanılmış hem de Rumeli fetihlerinde bir üs olarak kullanılan stratejik öneme sahip bir yer olmuştur.
*Edirne’nin ardından Filibe’nin de alınması Haçlıları harekete geçirdi (Macarlar, Bulgarlar, Eflak ve Bosna kuvvetleri) 1364 yılında yapılan Sırp Sındığı Savaşı’nı Osmanlılar kazandı.
Bundan sonra; Bulgarlar, Osmanlı hakimiyetine girmeyi ve yıllık vergi ödemeyi kabul ettiler.
*1371 yılında Sırplarla yapılan Çirmen Savaşı’nı da Osmanlılar kazandı.
*I. Murat bir taraftan da Anadolu Beyliklerinden özellikle diplomatik yolları kullanarak toprak elde etmeye başlamıştı. Örneğin; Germiyanoğlu Beyinin kızıyla evlendirdiği oğlu Bayezit için çeyiz olarak Tavşanlı, Kütahya ve Simav ayrıca Akşehir, Beyşehir, Seydişehir Isparta vb. yerler de Hamitoğullarından para ile satın alındı. Osmanlı’nın bu genişleme çabaları Karamanoğullarını rahatsız etmeye başladığından onlarla da ilk çatışmalar başladı.
*Osmanlılar 1388’de Ploşnik’te Haçlı ordusuna yenildi.
*Ploşnik Savaşı’ndan cesaret alan Haçlılar yeni bir ittifak kurdular, 1389 yılında yapılan I. Kosova Savaşını Osmanlılar kazandı, I. Murat savaş sırasında öldürüldü. Bu savaşta Osmanlılar ilk kez top kullanmışlardır.
*Pençik sisteminden yola çıkarak ilk “Yeniçeri Ocağı” kuruldu, “Tımar sistemi” oluşturuldu. Rumeli Beylerbeyliği kuruldu (ilk eyalet) ve mali teşkilat kuruldu.
....
Aşağıdaki soruları yanıtlayarak metni çözümleyiniz
1-Edirne’nin coğrafi konumunu düşünerek “burası neden başkent ve üs olarak seçilmiştir?” sorusunu yanıtlamaya çalışınız.
2-I. Murat döneminde izlenen Anadolu politikasını biliyorsunuz. Osmanlılar, neden böyle bir politika tercih etmiş olabilirler.Yine de Anadolu’daki gelişmelere dikkatle bakarsak bunlar gelecekte neler olabileceğine dair önemli işaretleri de içlerinde barındırmaktadır. Bunlar neler olabilir?
3-Balkanlar’da yapılan savaşların ortak sonucu nedir?
4-Bu dönemde hangi kurumlar ortaya çıkmıştır. Bu kurumların oluşturulması Osmanlı Devleti’nin geleceğine dair sizde nasıl düşünceler uyandırıyor?
5-Sürgün politikası hangi nedenlerle tercih edilmiş bir politikadır?
6-Yazar “sürgün” ve “vakıf” sistemi için bunlar “toplumsal çözümlerdi” diyor. Ne demek istiyor?
Bu seride yer alan Osmanlı tarihiyle İlgili diğer konular ve kaynaklar için bkz.
https://tarihegitimi.blogspot.com/2019/06/osmanl-tarihi-ders-notlar-konular.html