Silah Olarak Sanat: John Heartfield’in Ajitprop Fotomontajları

Asıl adı Almanca Helmut Herzfeld olan 
John Heartfield, kendini Polis Komiseri Zorgiebel ile birlikte.
kolajlamış. Arbeiter-Illustrierte-Zeitung için fotomontaj (AIZ, Berlin), 1929

J. H; George Grosz ile 1920'lerde Almanya'da yaygınlaşan materyalizm, açgözlülük ve ahlaksızlıktan nefret etti ve her iki sanatçı da Alman karşıtı bir protesto olarak isimlerini değiştirdi. Ancak Heartfield'ın amacı, sosyal enerjiyi harekete geçirmek, güçlü siyasi sanatıyla Nazi rejimindeki kötülükleri, yozlaşmayı, tehlikeleri ve gücün kötüye kullanımını ifşa etmekti.

John Heartfield; Hitler iktidara gelmeden önce de politik mesaj yüklü, ajite edici (kışkırtıcı), ajite etme yoluyla propaganda (ajitprop) yaptığı kolaj ve fotomontajlarını yayımlıyordu. Fotomontaj tekniğini bulan ilk sanatçı olduğu düşünülür. Nazi Almanya'sı döneminde kendini tutuklamaya gelenlerden son anda kaçabildi. Çek Ülkesine gitti orası da işgal edilince bu sefer de İngiltere'ye kaçtı.

Alman antifaşist sanatçı John Heartfield bir pasifistti. Üçüncü Reich'ın içinde ve gölgesinde çalışarak Gestapo'nun En Çok Arananlar Listesi'nde beş numaraya kadar yükseldi. Tek suçu; diktatörlerin faşist yalanlarını ifşa etmek için silahını kullanmak yani sanatını icra etmekti. Ayrıntılı öyküsünü okumak isteyen linke bakabilir.

Şimdi en önemli eserlerine göz atalım.

Yukarıdaki afiş; Heartfield'ın Kurt Tucholsky'nin parlak romanı Deutschland, Deutschland, über alles [Almanya Almanya her şeyin üstünde] 1929 için yaptığı tarihi reklam grafik tasarımıdır. Tucholsky'nin burjuvaziyi hicveden romanı, Alman Weimar Cumhuriyeti'nde anında bir başarıya dönüşmüş, romanın tanınmasında bu satirik reklam afişinin de katkısı büyük olmuştu. Heartfield, 1968'e kadar yaşamasına rağmen en bilinen eserleri Weimar dönemine ve II.Dünya Savaşı'ndan önceki yıllara aittir.

Siyasetçi Johannes R. Becher’ın The Only Just War’ı için
kapak tasarımı. Fotomontaj, 1926

İlk Dada sergisinin büyük açılışı: Uluslararası Dada Fuarı, Berlin, 5 Haziran 1920. Tavandan sarkan ana figür,
domuz kafalı bir Alman subayının büstüydü. Soldan sağa: Raoul Hausmann , Hannah Höch (oturan),
Otto Burchard, Johannes Baader , Wieland Herzfelde , Margarete Herzfelde, Dr. Oz (Otto Schmalhausen), 
George Grosz ve John Heartfield . 

                                                               John Heartfield, Berlin Dada sanat akımının kurucusu ve katılımcısı idi. 

J.H, sanatçının toplumdaki rolü konusundaki radikal anlayışını yerine getirmedikleri için 

kısa süre sonra Dadaistlerden ayrıldı.

..

Potemkin Zırhlısı film afişi 1926

Heartfield; hiciv sanatının ustasıydı. Gazete, dergi ve reklamlardan görüntüleri kullanarak ve uyumsuz ayrıntıları yan yana getirerek, güçlü anlamları olan şaşırtıcı resimler yarattı. Fotomontajlarının çoğu 1930 ile 1938 yılları arasında Alman sol gazetesi AIZ'de (Arbeiter-Illustrierte-Zeitung veya Workers'I llustrated Newspaper) yayınlandı. Eserleri; yarım asırdan daha önceki veriler ve olaylarla uğraşsa da bugün bile güçlü ve anında anlaşılır olmaya devam ediyorlar.

Eserlerinden seçilerek hazırlanmış bir kolaj

Savaştan sonra döndüğü Alman Demokratik Cumhuriyeti Sanat Akademisi'ndeki görsel sanatçıların çoğu Heartfield'ın çalışmalarını sanat olarak kabul etmek ve montajcıyı [Monteur] sanatçı olarak görmek için yedi yıla ihtiyaç duydu.

"6 Milyon Nazi Seçmen
Büyük Bir Ağız İçin Yemek"
1930

Nazilerin Büyükbabamı Öldürmeye Geldiği Gece

Heartfield, sürgünde AIZ için iş yaratmaya devam etti. Savaş yıllarını İngiltere'de Penguin Books ve Lindsay Drummond gibi yayıncılar için grafik sanatçısı olarak çalıştı. Yukarıdaki çizgi romanda torunu; büyükbaba Heartfield'ın Almanya'dan kaçışını anlatıyor.

"Alman Üniversitelerinde Yeni Başkan."
Arbeiter-Illustrierte-Zeitung (AIZ, Prag), 31 Ağustos 1933

Goering: Üçüncü Reich'in İnfazcısı, 1933 

Nazi sembolüne sanatçının yorumu 
"Kan ve Demir"
"Yeni devlette eski slogan!"  8 Mart 1934

 Süpermen Adolf

"Adolf, the Superman : Swallows Gold and Spouts Junk.

" Photomontage for the Arbeiter-Illustrierte-Zeitung (AIZ, Berlin), July 17,1932

Başkalaşım
"Alman Doğa Tarihi." Arbeiter-Illustrierte-Zeitung (AIZ, Prag), 16 Ağustos 1934

Hitler Selamının Anlamı.
"Arbeiter-Illustrierte-Zeitung için Fotomontaj (AIZ, Berlin), 16 Ekim 1932

Her bir yumruk sıkılmış tek bir yumruk olur!
 {AIZ, Prague), Ekim 4, 1934, kapak sayfası

 "Bir elde 5 parmak vardır" 1928

Heartfield'ın bazı fotoğraflarında montaj unsuru fotoğrafın
çekilmesinden önce gelir - bunlar sahnelerdir.

Bazen, karmaşık bir montajda Heartfield, hedefine ulaşmasını sağlamak için karikatürünün izlediği yolu olduğu gibi koruyarak birkaç metin ekler.

Fotoğraf ve metnin etkileşimi, özellikle açık bir elin meşhur seçim afişinde belirgindir. Komünist seçim listesinin 5 sayısı, posterin hitap ettiği kişilerin bilincine mümkün olan her şekilde yayılıyor. 5 rakamı haykırılır ve beş kelimesi açık avuç içi ile tekrarlanır.

Ama burada bile en önemli şey, fotomontajın başlangıç ​​noktası, fotoğrafın yeniden yorumlanmasıdır. Beş parmak, sadece beş numaranın bir temsili değildir, o aynı zamanda düşmanı ele geçirmeye hazırlanan bir eldir, pençedir.

 

Brecht'in Cesaret Ana oyunun afişi
Fotoprojeksiyonda John Haertfield'in hemAlmanca hem de İngilizce soyadı var.
Hertfield, Berliner Ansemble için afiş ve sahne dekorları tasarlamıştı. 1951
Bu oyunun gösterimi sırasında arka perdeye slaytlar yansıtılmıştı.

Kaynaklar

https://dangerousminds.net/comments/john_heartfield_the_original_culture_jammer

https://apps.carleton.edu/politicalgraphics/artists/heartfield/

https://www.johnheartfield.com/John-Heartfield-Exhibition/john-heartfield-art/political-dada-art/political-art-books

https://assets.moma.org/documents/moma_catalogue_393_300063085.pdf (yazılı metin, iyi bir kaynak, 360 sayfa)

https://www.thenation.com/article/culture/john-heartfield-photomontage-nazi/

https://en.wikipedia.org/wiki/Dada

https://tr.pinterest.com/pin/318348267389360430/?amp_client_id=CLIENT_ID(_)&mweb_unauth_id=&from_amp_pin_page=true

https://www.fostinum.org/john-heartfield.html (harika bir kaynak)

https://www.moma.org/artists/8233

https://www.johnheartfield.de/kosmos-heartfield#239954

Hazırlayan: Dilara Kahyaoğlu