11 Temmuz 2021 Pazar

İnsanlık Tarihinde "Anaerkil Dönem" Yaşandı mı?

 



Laussel Venüsü’nün tarihi, MÖ 19.000 civarıdır. Dordogne'da bir mağaranın duvarlarına oyulmuş bir alçak kabartmadır ve kırmızı aşıboyası ile boyanmıştır. Yü­zünde hiçbir yaşam belirlisi olmayan ama berberden çıkmışçasına düzgün ve omuz­lara dökülen saçları, iri memeleri ve cinsel organını sergileyecek kadar açık bacakla­rıyla oturmuş bir kadın figürüdür. Dirsekten kıvrılmış sağ kol yarımay şeklinde bir bizon boynuzu tutmaktadır.

Erken Avrupa sanatının pek çok benzer örneğinde olduğu gibi, insanlık tarihi­nin % 90'ında dişi cinsin elinden çıkmış bu eserdeki apaçıklık; hem çarpıcı hem de anlamlıdır. Kendisine tapınma şekli dikkate alınarak, bir anaerkil toplumun dinsel törenlerine egemen olan "Büyük Kozmik Ana"nın bir türevi olan Paleolitik Tanrı’yı temsil ettiği kabul edilmiştir. Bir yoruma göre kadın; erkeğin ve çocuğun hayvan ruhlarıyla birlikle mistik bir topluluk olarak düşünüldüğü, maskeli dinsel danslara başkanlık eder. Daha düşük bir olasılıkla, mağaranın, "Büyük Dünya Ana­sının, türbe-labirent cinsel organı" olduğu ve "kan-kadın-ay-bizon boynuzu-doğum- büyü-yaşam dönemi"nin sürekli bir kutsal enerji yankılanması veya bir uyum için­de benzeştiği mağara-yaşamı betimlemesinin doruk noktasını oluşturur.

Tarihöncesi toplumun anaerkil karakteri Marks ve Engels'ten başlamak üzere pek çok kuramcı tarafından kabul edilmiştir. Ancak anaerkilliğin sadece en "ilkel' düzeyde işlediği varsayımı, bugün geçerli sayılmamaktadır. Şair Robert Graves, söy­lencelerle ilgili çalışmasında Avrupa'da anaerkil kültürün kökenini ve akıbetini, an­tik tanrısallıktan klasik köleliğe kadının statüsündeki düşüşü izleyerek onaya koy­muştur. Başka araştırmacılar sözün, dilin, ifadenin dişil kökeni, buradan hareketle de bilinçli kültürün kökeni üzerinde durmuşlardır. İnsanlığın uzun ‘'fidanlık” dönemin­de erkekler ava giderken kadın ve çocuklar muhtemelen konuşmayı öğrenmişlerdir.

Öyleyse, erkek çocuklar konuşmayı kız kardeşlerinin yanında öğrendiğine göre, cin­siyet farklılığı yalnız bir ölçüde var olabilmiştir.


Hatta anaerkil ve ataerkil toplumların geniş bir melez biçimler alanı yarata­rak örtüşmüş olabileceği yönündeki güçlü olasılık daha da inandırıcıdır. Gimbutas Kuramı doğruysa (Bkz. s 107). Geç Neolitik "Kurgan halkları'’nın Pontus Steplerine doğru ilerlemesi, sadece Hint-Avrupalıların değil savaşçı, dövüşken geleneklerin de gelişine işarettir. Öte yandan, ikinci bir grup olarak eski Güney Rusya halkı Soromatların gelişinden sonra (ilk İran-Sarmat konfederasyonu dalgası) yeni gelen ana­erkiller MÖ 3000'de kendi ataerkil öncülleriyle kaynaşmıştır. Herodotos bu neden­le Amazon savaşçıların Karadeniz’in güney kıyılarını nasıl terk etlikleri ve yiğit İskitlerle birleştikten sonra Myosyan Gölü'nden yürüyerek üç gün uzaktaki yeni va­tanlarını nasıl kurdukları üzerine ilginç bir öykü anlatmaktadır. Öykü, arkeologlar Soromat mezarlarındaki kadın savaşçıların iskeletlerini ortaya çıkarıncaya kadar tamamen uydurma diye reddedilmişti. Mezarı Don Nehri üzerindeki Kolbiakov’da bulunan, bir bağbozumu sonrası sükûnetindeki bir Soromat prensesi, savaş balta­sıyla gömülmüştür.

Her iddialı öğreti gibi, tarihöncesine feminist yaklaşımın da aşırılıkları vardır.

Ama bu yaklaşımı tamamen reddetmek de mümkün değildir,

"İnsanlığı doğadan, nesneyi özneden... ve üniversiteleri evrenden ayırdığımız için, (...) Buz Çağının kutsayıcı ve efsane yaratıcı düşüncesini anlamak, özellikle bir şair veya mistik için çok zordur. Ortaya çıkardığımız her heykel, her tablo; Buz Çağı insanlığının bir sanat kültürü, hayvanlara ve kadınlara duyulan sevgi olduğunu haykırdığı halde kul­landığımız dilin kendisi. (...) aletlerden, avcılardan ve erkeklerden söz eder. (...) Toplayıcı­lık da avcılık kadar önemli olduğu halde sadece avcılık tartışılır. Masalcılık tartışılır, ama anlatıcı yaşlı bir ay rahibesinden çok yine bir avcıdır. Yetişkinliğe geçiş töreni icat edilmiştir ama bu törenden geçerek yetişkinliğe kabul edilen gelinlik çağında bir genç kız değil, büyük bir avcı olmanın eşiğindeki bir delikanlıdır.”

Nasıl tanımlanırsa tanımlansın, genellikle Batı uygarlığının kökeninin, Yahudi- Hıristiyan geleneğinde ve Klasik Dünya’da olduğu düşünülmektedir. İster Yehova, ister Zeus-Jüpiter olsun her iki kaynak kültüre de erkek Tanrılar egemendir. Ama çok uzun erken dönem boyunca dişi Tanrıların olduğu da unutulmamalıdır. Narin, kırıl­gan bir tür olarak kaldığı sürece, insanlığın sadece öldürme ve ölümün erkek, üreme ve doğumun dişi rolü tarafından harekete geçirildiği kabul edilebilir.

Her ulus, her halk, her insan uzak geçmişte kalmış bir cennet düşlemiştir. Ro­mantiklerin, milliyetçilerin. Marksistlerin hep kendilerine özgü, idealleştirilmiş Cen­net Bahçeleri, yarı efsanevi Altın Çağları vardır. Şimdi feministler aynı şeyi yapmak­tadırlar.  Laussel Venüsü ve benzerleri, erkek zevkinin bir seks aracı değildir. Aslında o, Venüs de değildir.

Kaynak: Norman Davies, Avrupa Tarihi, s. 93-94

[1864'te ilk kez böyle bir heykelcik keşfeden amatör bir arkeolog olan Paul Hurault, bu heykelciklerin cinsel olarak yüklü doğası nedeniyle, onlara aşk, güzellik, arzu ve seks tanrıçası Venüs'ün adını vermeyi seçti.] DK not


Yüzü Olmayan "Venüs" Örnekleri

Dolni Vestonice Venüsü

Lespugue Venüsü

Willendorf Venüsü


Sorularla Analiz

1. Bir kısım Paleolitik Dönem figürin ve kabartmalarında temsil edilen kadınların yüzlerini yapmadıklarını görüyoruz. Halbuki heykelciğin diğer ayrıntılarına baktığımız zaman, isteseler kadınların yüzünü yapacak sanatsal beceriye sahiplermiş. 

-Neden bu kadınların  yüzlerini ayrıntılı olarak betimlememiş olabilirler?  Düşünelim, fikir yürütelim. Bu konuda başka yorumlara da bakın ama daha sonra, önce siz yanıt verin. 

-Bir de şunu düşünelim; bu  soruya verdiğimiz yanıtların/yorumların doğruluğundan emin olma ihtimalimiz nedir? Gerçek cevabı tam olarak bilme ihtimalimiz nedir? Neden?

2. Kim yapmış bu heykelciği? Yani bunu yapan sanatçı, kadın mı erkek mi? Argüman geliştirerek düşünelim. 

3. Bu heykelcikler neyi temsil ediyor olabilir? Amaç neydi? Neden bunları yaptılar? Bu heykelciklerin onların toplumsal hayatında nasıl bir işlevi olabilir?

4. Yazar anaerkil dönemle ilgili neler diyor? İddiası/tezi nedir? 

5Gimbutas Kuramı nedir? 



ayrıca bkz.

https://www.donsmaps.com/lacornevenus.html

https://mymodernmet.com/the-venus-of-willendorf/

https://en.wikipedia.org/wiki/Art_of_the_Upper_Paleolithic

https://en.wikipedia.org/wiki/Venus_of_Willendorf

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Stone_Age_art

Lorem ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry.

Comments


EmoticonEmoticon