Köle Ticaretinde Müslüman Arapların Rolü

http://museums.fivecolleges.edu/detail.php?museum=&t=objects&type=ext&f=&s=&record=8&id_number=AC+1954.9
18. yüzyılın sonunda köle ticaretinin büyük kısmı, Afrika boynuzunun güneydoğusundaki Zanzibar adasını fetheden ve oraya yerleşen Ummanlı Arap sultanlarının eline geçti.

Portekizliler kıtaya ayak bastıklarında Arapların hâkim olduğu Doğu Afrika'da kölecilik yaygın ve gelişkin bir sistemdi, kıtanın batısında da İslamiyete paralel olarak yayılıyordu... İslam dünyası her zaman zenci köle kullanmıştır,deniz aşın köle ticareti Müslüman tüccarlar için önemli bir kazanç kapısıydı. Arapların köleciliğiyle Avrupalılarınki arasında temel fark, ilkinin "lüks tüketim”, ikincisinin ise "temel tüketim maddesi" ticareti yapmalarıydı, denebilir. Arap toplumlarında köleler daha çok hizmetkâr olarak ev işlerinde çalıştırılıyor, cariye, odalık, ya da harem ağası olarak kullanılıyorlardı. Önemli bir fark da, kölelerin Arap kültüründe asimile edilmesi, toplumsal yaşayışa da katılabilmeleridir. Kölelerden bir kısmı, diğerlerini İslam toplumuna uyacak şekilde eğitiyordu, ayrıca zencilerin büyük kitleler halinde bir arada bulunabilecek şekilde çalıştırılmamaları, onların kendi kültürlerini korumalarını ya da geliştirmelerini engellemiştir.

Zanzibar limanındaki köle pazarı
https://www.britannica.com/topic/slave-trade/images-videos

18. yüzyılın sonunda köle ticaretinin büyük kısmı, Afrika boynuzunun güneydoğusundaki Zanzibar adasını fetheden ve oraya yerleşen Ummanlı Arap sultanlarının eline geçti. Sultanlar bir kısım köleyi karanfil plantasyonlarında çalışmak üzere alıkoydularsa da, genişleyen ticaret hacmi, daha çok Kızıldeniz civarına, oradan da çeşitli ülkelere “ihraç edilen" köleleri kapsıyordu. Resimde (üstte) görülen ve Zanzibar'daki köle ticaretini konu alan 19. Yüzyıl resminde olduğu gibi, Araplar; Batılılara fildişi ve köle satarak zenginleşiyorlardı, Doğu Afrika'daki köle ticaretinin boyutlarını kestirmek güçtür, fakat 1870 yılında 60.000 civarında kölenin Doğu Afrika'dan çıkartıldığı bilinmektedir... Köle ticareti, özellikle Doğu Afrika'da Araplar aracılığıyla gerçekleştirilmişse de, bu sistemde Avrupalılar ve Araplar kadar siyahların da fonksiyonu ve sorumluluğu vardı; ırkdaşlarını beyazlara ya da Araplara satan siyah prensler ya da kabile şefleri olmasaydı, köle tacirlerinin işi çok daha zor ve tehlikeli bir hale gelecek, belki de imkânsızlaşacaktı.

Zanzibar Adası'nın yeri

Irkdaşlarını Araplara satan Afrika şefleri, uzun ve yavaş gelişen bir süreçten sonra ipleri ellerinden kaçırdılar. Bazıları tehlikeyi sezip ticareti engellemeye kalktıysa da başaramadı. Bunlardan biri olan Kongo Kralı V. Garda, 1641'de şöyle diyordu, "Bu bizim ve bizden önce bu yasaları koyan atalarımızın yüz karasıdır. Saflığımız, bin türlü belanın krallığıma musallat olmasına yol açtı. Sorun sadece saflık değildi. Afrika krallıkları da düşmanlarına karşı silahlanmak ve güç elde etmek için köle ekonomisine muhtaçtılar... Doğu Afrika'da 1770'ten yasaklandığı yıl olan 1896'ya kadar süren köle ticareti boyunca 1,5 milyon ile 3 milyon arasında siyahın özellikle Ortadoğu’da "el değiştirdiği" sanılıyor. Üç yüzyıl boyunca Afrika'dan; Ortadoğu’ya, Avrupa'ya, Güney ve Kuzey Amerika'ya nakledilen toplam köle sayısı ise, 10-15 milyon arasında tahmin ediliyor, bazı tarihçilere göre bu sayı 50 milyonu bulmaktadır.

Afrikalı köleleri Sahra boyunca nakleden Arap köle ticareti kervanı
https://en.wikipedia.org/wiki/Arab_slave_trade#/media/File:Arabslavers.jpg

Ortaçağ'da belli başlı köle ticaret yolları
https://en.wikipedia.org/wiki/Arab_slave_trade#/media/File:African_slave_trade.png

Metnin Kaynağı; Sosyalizm ve Top. Müc. Ansk., İletişim Yayınları, s. 1254-1255;

ayrıca bkz.
https://www.britannica.com/topic/slave-trade/images-videos
https://en.wikipedia.org/wiki/Arab_slave_trade

Anglo-Zanzibar War

The Anglo-Zanzibar War was fought between the United Kingdom and Zanzibar on 27 August 1896. It is the shortest war in Britain’s long history. It began at 9 o’clock on the morning of August 27th and was all over by quarter to ten.

The cause of the war was due to when Sultan Khalid seized power following the death of pro-British Sultan Hamad bin Thuwaini on 25 August 1896. According to the terms of a treaty of 1886, any sultan acceding to the throne had first to seek British approval.

Sultan Palace before war

The British authorities preferred Hamud bin Muhammad, who was more favorable to British interests as sultan. The British sent an ultimatum to Khalid demanding that he order his forces to stand down and leave the palace.

In response, Khalid called up his palace guard and barricaded himself inside the palace.

At 9.02 five Royal Navy warships began bombarding the palace and disabled the defending artillery. A small naval action took place with the British sinking a Zanzibari royal yacht and two smaller vessels, and some shots were fired ineffectively at the pro-British Zanzibari troops as they approached the palace.

It lasted thirty-eight minutes and ended in a British victory. It was the shortest war in history. The sultan’s forces sustained roughly 500 casualties, while only one British sailor was injured.

At some point before 9.30 am, the sultan fled to the German Embassy, leaving his slaves and servants to fight on.
Anglo-Zanzibar War