 |
| Ankara Savaşında Timurun Kullandığı Ordu |
Ankara Savaşı (1402)
Osmanlı padişahı Sultan Yıldırım Bayezit, Anadolu’nun Türk siyasi birliğini büyük bir ölçüde kurmuş ve İstanbul’un fethine oldukça yaklaşmışken doğuda Osmanlılar için önemli bir tehlike belirdi. Bu tehlike, Türkistan’da güçlü bir devlet kurmuş olan Timur idi. Kendisini Cengiz Han’ın mirasçısı olarak gören Timur, bir cihan imparatorluğu kurmak istiyordu. Bu amaçla önce Maveraünnehir’i ele geçiren Timur 1390’da Harzem’i alarak Altın Orda Devleti ile komşu oldu. Timur 1391’dede Altın Orda Hükümdarı Toktamış Han’ı yenerek batıya doğru genişlemesine hız verdi. İran’ı topraklarına kattıktan sonra Celayirliler Devleti’ni yıkarak Bağdat’ı hâkimiyeti altına aldı. Bu zaferlerinin ardından Emir Timur kendisini Türklerin tek hâkimi ve hükümdarı ilan ederek bütün Türk devletlerinin kendisine tabi olmasını emretti. Toktamış Han’ın kendisiyle mücadeleye devam ettiğini görünce de 1395 yılında Altın Orda Devleti üzerine büyük bir sefere çıktı. Timur, bu seferinin sonunda Azerbaycan ve Kafkaslardaki Altın Orda topraklarını hâkimiyeti altına aldı.
Altın Orda Devleti, Timur karşısında uğradığı yenilginin etkisiyle iç karışıklıklar içine düşerek 1502 yılında tamamen yıkıldı. Bu devletin yıkılmasından sonra Karadeniz’in kuzeyindeki topraklarda Kırım, Kazan, Kasım, Ejderhan, Küçüm ve Nogay hanlıkları gibi küçük devletler kuruldu. Altın Orda Devleti’nin parçalanması en çok kuzeydeki Moskova Knezliği’nin işine yaradı. Gelecekte Rus Çarlığı’na dönüşecek olan Moskova Knezliği, Karadeniz’e ve Orta Asya’ya doğru ilerlemesini engelleyen bu devletin ortadan kalkmasıyla güçlenme sürecine girdi.
Timur, Altın Orda Devleti’nden sonra Hindistan’daki Türk Sultanlığı’nın başında bulunan Tuğluk hanedanını da yenilgiye uğrattı. Bu hareketiyle Hindistan’daki Türklerin egemenliğini zayıflatarak bölgede bulunan küçük devletlerin güçlenmesine neden oldu.
Timur, Osmanlıların doğuya doğru genişlemesinden rahatsız oluyor ve Çin üzerine yapmayı planladığı sefere çıkmadan önce Yıldırım Bayezit’e hâkimiyetini kabul ettirmek istiyordu. Bu arada topraklarını Osmanlılara bırakmak zorunda kalan Anadolu beyleri Timur’un yanına giderek onu Yıldırım Bayezit’e karşı kışkırtıyorlardı. Buna karşılık Timur’un önünden kaçan Celayiroğlu Sultanı Ahmet ile Karakoyunlu Hükümdarı Kara Yusuf’da Osmanlılara sığınmıştı. Timur, Yıldırım Bayezit’e bir mektup yazarak bu iki hükümdarı kendisine teslim etmesini istedi. İsteği reddedilince de Osmanlı topraklarına girerek Sivas’ı ele geçirdi. Bunun üzerine Yıldırım Bayezit doğuya ilerleyerek Timur’un hakimiyeti altındaki Erzincan ve Kemah’ı aldı. İki taraf arasındaki gerilimi arttıran bu olayların ardından Timur, Yıldırım Bayezit’e gönderdiği elçiyle ondan;
• Erzincan ve Kemah ile birlikte Anadolu beyliklerinden aldığı yerleri eski sahiplerine geri vermesini
• Kara Yusuf ve Ahmet Celayir’i kendisine teslim etmesini,
• Şehzadelerinden birini rehin olarak kendisine yollamasını ve
• Gönderdiği hâkimiyet sembollerini kabul ederek üstünlüğünü tanımasını istedi.
Osmanlı padişahı Sultan Yıldırım Bayezit, Anadolu’nun Türk siyasi birliğini büyük bir ölçüde kurmuş ve İstanbul’un fethine oldukça yaklaşmışken doğuda Osmanlılar için önemli bir tehlike belirdi. Bu tehlike, Türkistan’da güçlü bir devlet kurmuş olan Timur idi. Kendisini Cengiz Han’ın mirasçısı olarak gören Timur, bir cihan imparatorluğu kurmak istiyordu. Bu amaçla önce Maveraünnehir’i ele geçiren Timur 1390’da Harzem’i alarak Altın Orda Devleti ile komşu oldu. Timur 1391’dede Altın Orda Hükümdarı Toktamış Han’ı yenerek batıya doğru genişlemesine hız verdi. İran’ı topraklarına kattıktan sonra Celayirliler Devleti’ni yıkarak Bağdat’ı hâkimiyeti altına aldı. Bu zaferlerinin ardından Emir Timur kendisini Türklerin tek hâkimi ve hükümdarı ilan ederek bütün Türk devletlerinin kendisine tabi olmasını emretti. Toktamış Han’ın kendisiyle mücadeleye devam ettiğini görünce de 1395 yılında Altın Orda Devleti üzerine büyük bir sefere çıktı. Timur, bu seferinin sonunda Azerbaycan ve Kafkaslardaki Altın Orda topraklarını hâkimiyeti altına aldı.
Altın Orda Devleti, Timur karşısında uğradığı yenilginin etkisiyle iç karışıklıklar içine düşerek 1502 yılında tamamen yıkıldı. Bu devletin yıkılmasından sonra Karadeniz’in kuzeyindeki topraklarda Kırım, Kazan, Kasım, Ejderhan, Küçüm ve Nogay hanlıkları gibi küçük devletler kuruldu. Altın Orda Devleti’nin parçalanması en çok kuzeydeki Moskova Knezliği’nin işine yaradı. Gelecekte Rus Çarlığı’na dönüşecek olan Moskova Knezliği, Karadeniz’e ve Orta Asya’ya doğru ilerlemesini engelleyen bu devletin ortadan kalkmasıyla güçlenme sürecine girdi.
Timur, Altın Orda Devleti’nden sonra Hindistan’daki Türk Sultanlığı’nın başında bulunan Tuğluk hanedanını da yenilgiye uğrattı. Bu hareketiyle Hindistan’daki Türklerin egemenliğini zayıflatarak bölgede bulunan küçük devletlerin güçlenmesine neden oldu.
Timur, Osmanlıların doğuya doğru genişlemesinden rahatsız oluyor ve Çin üzerine yapmayı planladığı sefere çıkmadan önce Yıldırım Bayezit’e hâkimiyetini kabul ettirmek istiyordu. Bu arada topraklarını Osmanlılara bırakmak zorunda kalan Anadolu beyleri Timur’un yanına giderek onu Yıldırım Bayezit’e karşı kışkırtıyorlardı. Buna karşılık Timur’un önünden kaçan Celayiroğlu Sultanı Ahmet ile Karakoyunlu Hükümdarı Kara Yusuf’da Osmanlılara sığınmıştı. Timur, Yıldırım Bayezit’e bir mektup yazarak bu iki hükümdarı kendisine teslim etmesini istedi. İsteği reddedilince de Osmanlı topraklarına girerek Sivas’ı ele geçirdi. Bunun üzerine Yıldırım Bayezit doğuya ilerleyerek Timur’un hakimiyeti altındaki Erzincan ve Kemah’ı aldı. İki taraf arasındaki gerilimi arttıran bu olayların ardından Timur, Yıldırım Bayezit’e gönderdiği elçiyle ondan;
• Erzincan ve Kemah ile birlikte Anadolu beyliklerinden aldığı yerleri eski sahiplerine geri vermesini
• Kara Yusuf ve Ahmet Celayir’i kendisine teslim etmesini,
• Şehzadelerinden birini rehin olarak kendisine yollamasını ve
• Gönderdiği hâkimiyet sembollerini kabul ederek üstünlüğünü tanımasını istedi.
Yıldırım Bayezit, Timur’un bu taleplerini sert bir şekilde geri çevirdi. Böylece iki taraf arasında kaçınılmaz hâle gelen savaş 28 Temmuz 1402 tarihinde Ankara yakınlarındaki Çubuk Ovası’nda yapıldı.
Zırhlı süvariler ve fillerle güçlendirilmiş olan Timur’un ordusu asker sayısı bakımından da üstündü. Buna bir de Bayezit’in ordusunda bulunan Kara Tatarlar ile eski Anadolu beyliklerinden gelen askerlerin karşı tarafa geçmesi eklenince Osmanlı ordusu büyük ölçüde dağıldı. Sultan Yıldırım Bayezit ise cenk meydanını terk etmeyerek yanında kalan az sayıdaki kuvvetiyle birlikte savaşmayı sürdürdüyse de Timur’un askerlerine esir düşmekten kurtulamadı.
Timur’un yanında bir süre tutsak hayatı yaşayan Yıldırım Bayezit, düştüğü bu onur kırıcı durumun etkisiyle hastalanarak 1403 yılında Akşehir’de öldü.
Osmanlı padişahı Sultan Yıldırım Bayezid Han’ın ruhu şad olsun.
Zırhlı süvariler ve fillerle güçlendirilmiş olan Timur’un ordusu asker sayısı bakımından da üstündü. Buna bir de Bayezit’in ordusunda bulunan Kara Tatarlar ile eski Anadolu beyliklerinden gelen askerlerin karşı tarafa geçmesi eklenince Osmanlı ordusu büyük ölçüde dağıldı. Sultan Yıldırım Bayezit ise cenk meydanını terk etmeyerek yanında kalan az sayıdaki kuvvetiyle birlikte savaşmayı sürdürdüyse de Timur’un askerlerine esir düşmekten kurtulamadı.
Timur’un yanında bir süre tutsak hayatı yaşayan Yıldırım Bayezit, düştüğü bu onur kırıcı durumun etkisiyle hastalanarak 1403 yılında Akşehir’de öldü.
Osmanlı padişahı Sultan Yıldırım Bayezid Han’ın ruhu şad olsun.