Sanatçı: Goya
Goya'nın 3 Mayıs 1808 tablosu, (*) Napoleon'a karşı direnen bir grup yurtseverin kurşuna dizilişini resmeder. Bu resim, İspanya'nın toplumsal hayatına yüzyıldır egemen olan durağanlığı, ansızın ve hiç beklenmedik şekillerde kesintiye uğratan şiddet patlamalarının en tipik sembollerinden biri olarak addedilegelmiştir.
Yazar John Berger, ispanya'ya özgü bu ikiliği, Picasso üzerine yazdığı kitapta şöyle dile getirir: "Her şeyin, tüm insanlık durumunun, bir anda, şiddetli ve muhteşem bir biçimde değişivereceği inancı. Bu inancın onaya çıkma nedeni, çok uzun süredir hiç bir şeyin değişmemiş olması, sonunda İspanyolların büyülü bir değişime inanmak zorunda kalmalarıdır; bu değişimde irade gücü, herkesin önce kendisini kurtarmayı umduğu bir uygarlıkta görülen küçük ahlak farklarıyla henüz karmaşıklaşmamış insan isteklerinin gücü, tüm maddi koşullara ve aslında ilerlemenin tek koşulu olan yeni üretim araçlarının yavaş yavaş birikmesine ağır basacaktır. ..
Mülksüzleştirenleri mülksüzleştir! Ne var ki burada ilk mülksüzleştirilenler, ele geçirdikleri mülklere hiç bir şey eklememişlerdir. Ortada yalnız çıplak toprak vardır. Bu da ilkel kolektivist bir komün tarafından yeniden ekilip biçilebilir. Geri kalan her şey gereksizdir -bu nedenle de lüksün ve tamahkarlıkla elde edilen şeylerin yakılıp yıkılması evladır. Böyle bir durumda devrimci enerjinin gericiliğe kayması kaçınılmazdır: "Bu enerji, insanı insana kul olmaktan kurtaran, ama kendisini doğanın kölesi olmaktan kurtarma olanağını elinden alan daha ilkel ama daha adil bir toplumsal ilişkiler biçimini yeniden kurmaya yöneltir."
Yazara göre, "tüm gelişim süreçlerini gözardı eden, yüzyıllarca katlanılmış değişmez acılardan doğan bir intikam meleğinin tüm güçlerini, bir tek ve neredeyse gizemli bir anda yoğunlaştıran" bu zihniyetten ötürüdür ki anarşizm "ispanya 'da hiçbir yerde olmadığı ölçüde geniş bir kitle tabanına yayılmıştır: çünkü anarşizm de siyasal bir öğreti olarak tarihin işkence tahtasına gerilmiştir. Anarşizm, bir zamanlar ilkel kolektivist mülkiyette görülen türden toplumsal ilişkilerle Devrim Günü birdenbire ve şiddetle ortaya çıkacak olan gelecek çağı birbirine bağlar." ..
Gerald Brenan, İspanyol Labirenti adlı değerli kitabında iç Savaşta yaşanan şu olayı anlatır: "Bir tepenin üstünde durmuş, Malaga'da yanmakta olan iki yüz kadar evin üstünden göğe yükselen alevleri ve dumanları seyrediyordum. Yanımda, eskiden tanıdığım yaşlı bir anarşist vardı.
"Ne diyorsun buna? diye sordu.
"Malaga'yı yakıp yıkıyorlar" dedim.
"Evet", dedi "yakıp yıkıyorlar. Bak sana söylüyorum, taş üstünde taş kalmayacak -yok tek bir bitki, tek bir lahana bile yetişmeyecek orada, artık; dünyada kötülük denen şey kalmasın diye ..."
Metin: İspanya İç Savaşı, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansk., CİLT 3, İLETİŞİM YAYINLARI, s: 832-33
(*) Linkle bağlantısı verilen sayfa Wikipedia'nın seçkin bir maddesidir. Wikipedia'nın bu özelliğini bilmeyenler için özel olarak belirtmek istedim (DK).
https://tr.wikipedia.org/wiki/3_May%C4%B1s_1808
Goya'nın 3 Mayıs 1808 tablosu, (*) Napoleon'a karşı direnen bir grup yurtseverin kurşuna dizilişini resmeder. Bu resim, İspanya'nın toplumsal hayatına yüzyıldır egemen olan durağanlığı, ansızın ve hiç beklenmedik şekillerde kesintiye uğratan şiddet patlamalarının en tipik sembollerinden biri olarak addedilegelmiştir.
Yazar John Berger, ispanya'ya özgü bu ikiliği, Picasso üzerine yazdığı kitapta şöyle dile getirir: "Her şeyin, tüm insanlık durumunun, bir anda, şiddetli ve muhteşem bir biçimde değişivereceği inancı. Bu inancın onaya çıkma nedeni, çok uzun süredir hiç bir şeyin değişmemiş olması, sonunda İspanyolların büyülü bir değişime inanmak zorunda kalmalarıdır; bu değişimde irade gücü, herkesin önce kendisini kurtarmayı umduğu bir uygarlıkta görülen küçük ahlak farklarıyla henüz karmaşıklaşmamış insan isteklerinin gücü, tüm maddi koşullara ve aslında ilerlemenin tek koşulu olan yeni üretim araçlarının yavaş yavaş birikmesine ağır basacaktır. ..
Mülksüzleştirenleri mülksüzleştir! Ne var ki burada ilk mülksüzleştirilenler, ele geçirdikleri mülklere hiç bir şey eklememişlerdir. Ortada yalnız çıplak toprak vardır. Bu da ilkel kolektivist bir komün tarafından yeniden ekilip biçilebilir. Geri kalan her şey gereksizdir -bu nedenle de lüksün ve tamahkarlıkla elde edilen şeylerin yakılıp yıkılması evladır. Böyle bir durumda devrimci enerjinin gericiliğe kayması kaçınılmazdır: "Bu enerji, insanı insana kul olmaktan kurtaran, ama kendisini doğanın kölesi olmaktan kurtarma olanağını elinden alan daha ilkel ama daha adil bir toplumsal ilişkiler biçimini yeniden kurmaya yöneltir."
Yazara göre, "tüm gelişim süreçlerini gözardı eden, yüzyıllarca katlanılmış değişmez acılardan doğan bir intikam meleğinin tüm güçlerini, bir tek ve neredeyse gizemli bir anda yoğunlaştıran" bu zihniyetten ötürüdür ki anarşizm "ispanya 'da hiçbir yerde olmadığı ölçüde geniş bir kitle tabanına yayılmıştır: çünkü anarşizm de siyasal bir öğreti olarak tarihin işkence tahtasına gerilmiştir. Anarşizm, bir zamanlar ilkel kolektivist mülkiyette görülen türden toplumsal ilişkilerle Devrim Günü birdenbire ve şiddetle ortaya çıkacak olan gelecek çağı birbirine bağlar." ..
Gerald Brenan, İspanyol Labirenti adlı değerli kitabında iç Savaşta yaşanan şu olayı anlatır: "Bir tepenin üstünde durmuş, Malaga'da yanmakta olan iki yüz kadar evin üstünden göğe yükselen alevleri ve dumanları seyrediyordum. Yanımda, eskiden tanıdığım yaşlı bir anarşist vardı.
"Ne diyorsun buna? diye sordu.
"Malaga'yı yakıp yıkıyorlar" dedim.
"Evet", dedi "yakıp yıkıyorlar. Bak sana söylüyorum, taş üstünde taş kalmayacak -yok tek bir bitki, tek bir lahana bile yetişmeyecek orada, artık; dünyada kötülük denen şey kalmasın diye ..."
Metin: İspanya İç Savaşı, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansk., CİLT 3, İLETİŞİM YAYINLARI, s: 832-33
(*) Linkle bağlantısı verilen sayfa Wikipedia'nın seçkin bir maddesidir. Wikipedia'nın bu özelliğini bilmeyenler için özel olarak belirtmek istedim (DK).
https://tr.wikipedia.org/wiki/3_May%C4%B1s_1808