Dilara Kahyaoğlu
 |
| Hammurabi Steli Stelin üst bölümünde Hammurabi ve Tanrı Şamaş alt bölümünde Hammurabi Yasaları yer almaktadır. Kaynak |
Hammurabi ve Tanrı Şamaş kabartmasının altında, 282 maddeden oluşan Hammurabi Yasaları (Kanunları) olarak bilinen maddeler sıralanmıştır.
Maddeleri incelediğimizde Babil'de en çok karşılaşılan suçların nasıl cezalandırılacağının açıklandığını görürüz. Bu suçlar daha çok: Ticaret ve Tarım hayatı, Kölelik, Ahlak ve Aile ile ilgidir.
Bütün maddeler; “eğer şu yapılırsa şu ceza verilir” biçimindedir.
Bu yasalar, Ortadoğu’da “dişe diş, göze göz” olarak bilinen anlayışla oluşturulmuştur. Yani suçu işleyenin yaptığı suça eşdeğer bir ceza alması amaçlanmaktadır.
"Göz çıkaranın, gözü çıkarılır" şeklinde kabaca özetleyeceğimiz bu uygulama gerçekten de herkese eşit olarak uygulanıyor muydu? Aşağıdaki maddeleri inceleyerek bu soruyu tartışınız. Düşüncenizi yasalardan örnekler vererek, kanıtlayarak açıklayınız.
Hammurabi Yasaları'ndan Seçme Maddeler
*Eğer bir kişi bir başkasını ölüm cezası gerektirecek bir suçla itham eder ancak kanıtla(ya)mazsa suçlayan kişi ölüm cezasına çarptırılır.
*Eğer bir kişi hırsızlık yapar ve yakalanırsa o kişi ölüme mahkûm edilir.
*Eğer bir avilum bir muşkenumun gözünü çıkarır veya kemiğini kırarsa bir gümüş mina öder.
*Eğer bir inşaatçı bir avilum için yaptığı evi dayanıklı yapmaz ve ev çöküp sahibi ölürse, inşaatçıya ölüm cezası verilir. Eğer ev sahibinin oğlunun ölümüne neden olmuşsa inşaatçının oğlu öldürülür.
*Eğer bir oğul babasına vurursa, onun eli kesilir.
*Eğer bir [soylu], bir [soylunun] gözünü yok ederse, onun gözü yok edilecektir.
*Eğer bir [soylu] sıradan birinin gözünü yok ederse ya da kemiğini kırarsa, bir gümüş mina öder.
*Eğer bir [soylu], bir kölenin gözünü yok ettiyse veya [soylu] bir kölenin kemiğini kırdıysa, [kölenin] değerinin yarısını öder.
*Eğer bir [soylu], bir [soylunun] dişini kırarsa, onun da dişi kırılır. Sıradan bir kişinin dişini kırarsa, üçte bir gümüş mina öder.
Ek Bilgi
Avilum: Özgür yurttaşlar. Bir çok kaynakta soylular olarak çevrilmiştir.
Muşkenum: Kentte yaşayan, özgür yurttaş sınıfına girmeyen insanlar. Bir dereceye kadar hakları vardı.
Vardum: Köleler. Genellikle borç veya savaş esiri olanlar köle durumuna düşüyordu. Kölelikten kurtulmaları mümkündü.
Kaynak
Eski Mezopotamya ve Mısır Tarihi, Kemalettin Köroğlu (ed), Anadolu Üniversitesi Yayınları, s. 67
World History Ancient Civilizations, McDougal Littell, 2006, s. 54
Wikipedia, Hammurabi Yasaları Maddesi