Robert J. Sawyer
Her ikisi de doğru ve her ikisi de paleoantropologlar arasında bile yaygın olarak kullanılıyor.
İnsana ait bu fosil tipi 1856’da, Düsseldorf yakınlarında bir vadide bulundu ve adını oradan aldı. O zamanlar oraya Neanderthal* deniyordu; thal ‘vadi’ anlamına geliyor, ‘Neander’ de vadiye adını veren adamın ‘Neumann’ olan soyadının Yunanca versiyonuydu.
Yirminci yüzyılın başlarında Alman hükümeti kelimelerin telaffuzuyla ilgili olarak ülke çapında yeni düzenlemeler getirdi ve o ana dek ülkenin her yerinde kullanılan ‘thal ve ‘talin ‘tal’ olarak kullanılmasına karar verildi. Böylece eskiden Neanderthal olarak isimlendirilen yerin adının Neandertal olarak kullanılmasına karar verildi.
Peki ya insana ait fosil? Ona da Neandertal mi demeliyiz?
Bazıları öyle olması gerektiğini söylüyor. Ama bir sorun var: bilimsel adlar bir kez verildiklerinde hep o şekilde kullanılırlar ve bu yüzden, bu fosil tipi literatürde, Homo neanderthalensis ya da Homo sapiens neanderthalensis olarak (biri farklı bir tür, diğeri de bizim alt türümüz), hep ‘th’ ile telaffuz edilecek. Fakat şunu da söylemeliyim ki, bilimsel olarak kullanıldığında ‘neanderthal olarak telaffuz edilmesi biraz tuhaf bir durum yaratıyor.
Bu arada ‘Pekin adamı’ meselesine gelince ‘Neandertal adamı’ telaffuzunu tercih edenler hayli suskun kalıyorlar; şehrin adının son yıllarda İngilizcede çoğunlukla Beijing olarak söylenmesine rağmen ‘Pekin adamının’ adının değiştirilmesine yönelik bir girişim ortalıkta görünmüyor.
Altı temel İngilizce sözlüğün en son baskılarına baktım: The American Heritage, The Encarta World, Merriam-Webster’s Collegiate, The Oxford English, Random House Webster’s ve Webster’s New World Sözlükleri. Hepsi de her iki kullanımı benimsemiş.
Sonuç olarak, bu kişinin tercihine kalıyor. Bu kitabı yazarken başvurduğum araştırmalarda -thal kullanımı -tal kullanımından çok daha fazlaydı, bu yüzden de orijinal kullanıma sadık kalarak Neanderthal'i tercih edeceğim.
Bu kitap roman dalında 2003 Hugo ödülünü kazanmış.
Hominids, Robert J. Sawyer, Abis Yayınları, 2011
* Thal veya Tal farkına bu yazıda da kısaca değinilmiş. Aynı şeyi söylüyor. Almanca eski yazı ile modern yazı arasındaki değişimden doğan farklılık. http://www.wiki-zero.com/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvTmVhbmRlcnRoYWw
ayrıca bkz.
https://www.youtube.com/watch?v=mEYSJLFsbaM (İnsan Olmak, BBC, 2017)
http://humanorigins.si.edu/evidence/human-evolution-timeline-interactive (İnsanın evriminin zaman çizelgesi, etkileşimli bir harita)
 |
| Kaynak |
Her ikisi de doğru ve her ikisi de paleoantropologlar arasında bile yaygın olarak kullanılıyor.
İnsana ait bu fosil tipi 1856’da, Düsseldorf yakınlarında bir vadide bulundu ve adını oradan aldı. O zamanlar oraya Neanderthal* deniyordu; thal ‘vadi’ anlamına geliyor, ‘Neander’ de vadiye adını veren adamın ‘Neumann’ olan soyadının Yunanca versiyonuydu.
Yirminci yüzyılın başlarında Alman hükümeti kelimelerin telaffuzuyla ilgili olarak ülke çapında yeni düzenlemeler getirdi ve o ana dek ülkenin her yerinde kullanılan ‘thal ve ‘talin ‘tal’ olarak kullanılmasına karar verildi. Böylece eskiden Neanderthal olarak isimlendirilen yerin adının Neandertal olarak kullanılmasına karar verildi.
Peki ya insana ait fosil? Ona da Neandertal mi demeliyiz?
Bazıları öyle olması gerektiğini söylüyor. Ama bir sorun var: bilimsel adlar bir kez verildiklerinde hep o şekilde kullanılırlar ve bu yüzden, bu fosil tipi literatürde, Homo neanderthalensis ya da Homo sapiens neanderthalensis olarak (biri farklı bir tür, diğeri de bizim alt türümüz), hep ‘th’ ile telaffuz edilecek. Fakat şunu da söylemeliyim ki, bilimsel olarak kullanıldığında ‘neanderthal olarak telaffuz edilmesi biraz tuhaf bir durum yaratıyor.
 |
| Neanderthallerin yaşam alanları |
Altı temel İngilizce sözlüğün en son baskılarına baktım: The American Heritage, The Encarta World, Merriam-Webster’s Collegiate, The Oxford English, Random House Webster’s ve Webster’s New World Sözlükleri. Hepsi de her iki kullanımı benimsemiş.
Sonuç olarak, bu kişinin tercihine kalıyor. Bu kitabı yazarken başvurduğum araştırmalarda -thal kullanımı -tal kullanımından çok daha fazlaydı, bu yüzden de orijinal kullanıma sadık kalarak Neanderthal'i tercih edeceğim.
 |
| Neanderthal fosillerinin bulunduğu yerler |
Bu kitap roman dalında 2003 Hugo ödülünü kazanmış.
Hominids, Robert J. Sawyer, Abis Yayınları, 2011
* Thal veya Tal farkına bu yazıda da kısaca değinilmiş. Aynı şeyi söylüyor. Almanca eski yazı ile modern yazı arasındaki değişimden doğan farklılık. http://www.wiki-zero.com/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvTmVhbmRlcnRoYWw
ayrıca bkz.
https://www.youtube.com/watch?v=mEYSJLFsbaM (İnsan Olmak, BBC, 2017)
http://humanorigins.si.edu/evidence/human-evolution-timeline-interactive (İnsanın evriminin zaman çizelgesi, etkileşimli bir harita)