Yusuf Halaçoğlu ''Ermenilerin Soykırım İddiaları Ne Kadar Doğru''

Yusuf Halaçoğlu ''Ermenilerin Soykırım İddiaları Ne Kadar Doğru''

 

1908 Devrimi Sonrası Ülkenin Durumu Hakkında Bir Belge (British documents on the origins of the war : 1898-1914 )

İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye

Erol Ulubelen

• 208

No. 210. Ed. Add.Mr. G. H. Fitzmaurice to Mr. Tyrrell.Private.(¹)                                                                                                                                                                      British Embassy, Constantinople,My dear Tyrrell,                                                                                August 25, 1908.I have been craving to write to you any time during the last four weeks but, as I told you once, a dragoman is merged in his chief and as I have only politics to write about, one is afraid of saying something which may not fit in with one's chief's views. However one can avoid pitfalls by confining oneself to generalities. I know you must have been, and are intensely interested in recent developments in this Country. I feel too that with the ordinary data you have divined and gleaned all that underlies a movement which has so dramatically swept away what future historians will probably consider one of the most extraordinary specimens of despotic Government, especially at the end of the XIX,. Century. For whatever the future may have in store for us the peculiar system which was built up by, or grew up around the personality of Abdul Hamid is gone for ever. We are by no means out of the wood and the desperate spasm in Ottoman national life which, in a violent and desperate effort of the instinct of self preservation, destroyed in a night the web of tyranny woven with consummately diabolical skill during the last thirty years may yet lead to some big catastrophe and thus prove to have been the last flicker of the candle of the dying Turk. In that case the Hamidian regime may come to be looked upon as a last attempt to stem the current of economic forces from the West which have been gathering strength and threatening the primitive organism of Ottoman pre-economic life. It is however useless to speculate on the future. The die is cast and one must hope for the best, but the task of fusing and welding into one common Ottoman nationality the mosaic of creeds, nationalities and tongues that go to make up the Ottoman Empire will require iron determination and will tax the energies of the stoutest of hearts.The causes, I suppose are remotely the victories of Japan which gave a filip to national oriental life in India and Persia. The success of Japan over Russia the tradi^, tional enemy of the Turk made every fibre of the latter's body tingle. His national pride—that of a race with a great past, was wounded at seeing the " contemptible Persians making a bid for a new national life, at a time when Turkey owing_.to the despotism of the Sultan was more than ever threatened by the degrading and increasing tutelage of Western Powers in the European provinces. Feeling from one's contact with the Turks that we were in the hour before the dawn of his renewed national existence I began to look upon our attempts at reform in Macedonia as a potential anachronism and several times to O'Conor and Barclay characterized our policy there as " insane." One felt that it no way took into account the bedrock trend of things in the Country, ignoring as it did the fact that the Turks existed and still possessed vitality. The Turks felt that the situation was a desperate one and required a desperate remedy. The meeting at Reval where they saw England and Russia actually combining in an " Anti-Turkish " policy quickened their decision which was to attempt their coup before the British proposals. born at Reval were presented to the Porte. Increasing the pace lead [sic] to indiscre­tion and the consequent discovery by the Palace of the conspiracy. The outbreak had been planned for the Sultan's accession on September 1st but the effort of the Palace to strangle the movement forced Niazi Bey and Enver Bey into the open with the results, as we know, that, the minds of everybody being disgusted and desirous of a change, the torch lighted by him started a conflagration which swept up to the Palace gates with bewildering rapidity. Curiously enough, I staid [sic] in town in June after the Embassy came out to Therapia with the intention of clearing up a lot of cases at the Palace before Lowther arrived and my general feel [sic] there was that the Sultan's 1st Secretary had loit faith and hope in the system of(¹) [Grey MSS. (Turkey), Vol. 40.]

269

Hamidian rule which he typified, so much so that I said to Barclay some fifteen days before the actual outbreak that I should not be surprised at any moment —even before I got to the bottom of the stairs at the top of which we were standing —to hear 101 Guns and the proclamation of the Constitution. When the Sultan yielded one felt that all the entanglement of reform schemes in Macedonia which for years past-have been occupying our Embassy to the exclusion of genuine British interests had been swept away—that a new era had dawned for the unfortunate remnants of the Armenian race in Bitlis Mush, Van &c. and that the best policy was to go heart and soul with the Constitutional movement. I drove at once to the Grand Vizier's house and told him the one important thing to do was to get the Sultan out and establish contact between him and his people. The Grand Vizier had a most difficult task to perform but succeeded with the result that the Sultan was greeted with something like the same popular outburst of enthusiasm as was witnessed in London when the Queen came out during the Boer War. I have urged Kiamil Pasha to get him over to St. Sophia but the Sultan's timidity and suspicions are his worst enemies. He cannot go out to his Wat Tyler with the result that the latter in the shape of the military and Young Turks are seriously thinking of getting rid of him. They simply loathe him and think him capable of bringing in Russia and Bulgaria with a view to overthrowing the Constitution. As for us we have the ball at our feet to the great chagrin of our German friends who pivoted their policy on the Sultan and his Camarilla. I saw the Minister of Public Works who was a member of the Armenian National Assembly when I was at Birejik working for the Armenians. I have made him as keen as myself on Willcock's schemes in Mesopotamia. I have lent him Sir W. W[illcock]'s reports and the latter is coming up from Cairo. Irrigation must precede the railway in Mesopotamia and if we get the former there is every chance of everything up to Mosul being done by us. One hopes fervently that our people will not lose the present golden opportunity after being out in the cold all these years. The iron is hot and we must get a few of them to strike. It may cool before long.

At the present moment Yildiz has been all but obliterated and replaced by the League of Union and Progress. But the Turkish people after their 30 years of despotism are like a 2. year old infant that can't walk firmly and is somewhat inarticulate. They are very raw and the Gov[ernmen]t as such is none too strong. It has to lean on the League which finds that it cannot retire into the background but is obliged—to preserve from danger the liberty it has just won—to practically run the Empire—in a visible or occult form. They have many of the requisites of successful national leaders—are impersonal and have a great sense of responsibility but they and the Ministry under Kiamil (who is over 80 and may be called the G.O.M. of Turkey) have a heavy task before them. There are many rocks ahead—the internal ones certain and the external ones potential. Of the former the most dangerous is the economic one.

Under the old regime the Mahomedan battened at the expense of the Christian. Under the new which is based on justice, equality and economic reform, crowds of Moslems are being turned adrift and, being unable to earn a competency, are certain to become malcontents while the Xtians,—viz. Armenians, Bulgarians, Greeks &c., while willing to let byegones be byegones, are certain to thrive and prosper and thus further oust the Moslem who is almost entirely devoid of business aptitudes. The latter being the dominant element will not be content to starve in his own country and, unless the movement is skilfully guided, is almost certain to become diScontented with a system which to him will seem to be dealing a deadly blow at Islam. In such an eventuality they are certain to appeal to the Emblem of their religion,—the Caliphate and, if the occupant is a reactionary like Abdul Hamid, it is not difficult to foresee a desperate internal struggle accompanied by disorders which will give any lurking external enemy like Russia the chance of upsetting a system, which, if successful, bids fair to make the crescent a permanent ornament on St. Sophia. It must be a bitter pill to Russia to see her cherished hopes

270

jeopardised by a revolution which may conceivably make Turkey a strong and aggressive Power determined to win back her old provinces in the Caucasus, the Crimea, the Balkans &c. In fact the present movement in Turkey is a virtual challenge to Russian policy during the last 130 years. Of course there is a liberal and Constitutional party in Russia, but I fancy the vast majority in the Country have not divorced themselves from the old anti-Turkish ideas and would like to assist at a Te Deum in St. Sophia.

Assuming that things go smoothly and that the Constitutional regime solidifies, the Turks, who are now extra pleasant to foreigners as they are dependent on the sympathy of the latter are certain to develop highly pronounced nationalist if not chauvinistic tendencies. They will want to assert themselves strongly in questions such as Crete, Egypt, Macedonia, Bosnia, Aden, Lebanon, Cyprus and probably our special position at Bagdad with its sepoy guard and the " Comet "—not to mention Lynch's present irregular status in navigating the Tigris on the strength of a disputed ferman for the Euphrates. There are a host of such questions giving us all food for reflection and which we must be prepared to deal with in a non-nagging spirit. The questions with which the Turks are certain to busy themselves with [sic] in the immediate future are the Commercial Treaties,—the improvement of their post offices leading up to the suppression of foreign P.O's and setting their judicial house in order with a view to the abrogation of the Capitulations, with Cavasses, Dragomans, Stationnaires &c. In fact if things go favourably for the Turks, foreign Embassies here will [be] gradually reduced to the humdrum state of such institutions in other Countries. One can easily imagine a state of things where foreigners of three generations in Turkey will have to serve in the Turkish army. One often wonders how the problem of Xtians serving in that army is to be worked out. It's one of the " pivotal facts " of the situation.

At the present moment " English Kiamil " is in power but there is a strong party who would like to see Herr von Ferid Pasha the ex-Grand Vizier return to office. Kiamil they think is too old to deal with a critical state of affairs like the present while Ferid is young (55), energetic and intelligent. He is however false and vindictive while in the past he has been closely connected with the Pro-German policy of Yildiz. Hussein Hilmi might be an alternative. One has been suggesting to them that Kiamil ought to remain in office until after the first session of Parliament, and that in keeping an old hand at the helm during the period of transition they would be imitating the Japs with their Marshal Oyama, Ito, &c. &c. instead perhaps of imitating the French who took 100 years to settle down after sweeping away the old lot in their revolution. In fact one feels already that the cries of Liberty, Equality and Fraternity smack too much of the French Revolution and are scarcely suited to the Turkish character (²)

Y[ou]rs v [ery] sincerely,

G. H. FITZMAURICE. 

E-Kitp Sevr Andlaşması Maddeleri

SEVR ANDLAŞMASI 1 

10 ağustos 1920 

Buradan İndiriniz....

Osmanlı Kölelikten Azatlık Belgesi

Mustafa Gültekin koleksiyon

Cilt:23

Numara:62

USERÂ-YI ZENCİYEYE MAHSUS ITIKNÂME (Azatlık Belgesi)

Eşkal:

İsmi: Molla

Pederinin ismi: Abdullah

Sinni:-

Milliyeti:-

Kabilesi:-

Memleketi:-

Sahibinin ismi: Abdurrahim Bey

İsim ve eşkâl-i mahsusası muharrer Molla userâ-yı cedideden olduğu tahakkuk etmesine binâen ve ol babda şeref-sudûr etmiş olan irâde-i seniyye hükm-i âlisine tevfikan mezbure ıtık ve âzât edilerek muâmelât-ı kaydiyesi bi'l-icrâ hürriyetini mutazammın işbu ıtıknâme yedine i'tâ olundu. Fî 29 Şevval sene 1305 ve 28 haziran sene 1304

Mehmet Kamil

Zaptiye Nâzırı

SADELEŞTİRİLMİŞ HALİ

Cilt:23

Numara:62

ZENCİ ESİRLERE MAHSUS AZATLIK BELGESİ

Eşkal:

İsmi: Molla

Pederinin ismi: Abdullah

Sahibinin ismi: Abdurrahim Bey

İsim ve kişisel özellikleri yazılı Molla'nın yeni esirlerden olduğu anlaşılmış olmasına binâen ve o konuda yayımlanmış olan Pâdişâhımızın yüce buyruğuna uygun olarak bahsedilen Molla isimli kadın ıtık ve azat edildikten sonra kayıt muâmelesi yerine getirilerek, hür olduğunu gösteren işbu Azatlık Belgesi bizzat kendisine verildi. 9 Haziran 1888

Mehmet Kamil

Zaptiye Nâzırı

Kaynak Görünüm Gazetesi  26 Aralık 2019 Perşembe

Şeyhülislam Dürrîzâde‘ Abdullah'ın Millî Mücadele Aleyhindeki Fetvası..

Tamamı beş fetvadan oluşan Şeyhülislam Dürrizâde Abdullah
Efendi’nin Fetva-yı Şerife’si bugünkü dille şöyledir:“Dünya düzeninin sebebi olan ve kıyamet gününe kadar Ulu Tanrı’nın
daim eyleyeceği İslâm Halifesi Hazretleri’nin veliliği altında bulunan İslam
memleketlerinde bazı kötü kimseler anlaşarak ve birleşerek ve kendilerine
elebaşılar seçerek Padişah’ın sadık uyruklarını hile ve yalanlarla aldatmakta, yoldan çıkartmaktadırlar. Padişahın yüksek buyrukları olmaksızın asker
toplamaktadırlar. Görünüşte askeri beslemek ve donatmak bahaneleriyle,
gerçekte ise mal toplamak sevdasıyla, şeriata uymayan ve yüksek emirlere
aykırı bir takım haksız ödemeler ve vergiler koymakta ve çeşitli baskı ve
işkencelerle halkın mal ve eşyalarını zorla almakta ve yağmalamaktadırlar.
Böylece insanlara zulmetmekte, suçlamakta ve Padişahın ülkesinin bazı köy
ve şehirlerine saldırmak suretiyle tahrip ve yerle bir etmektedirler. Padişahın
sadık tebaasından nice suçsuz insanları öldürmekte ve kan döktürmektedirler. Padişah tarafından atanmış bazı dini, askeri ve sivil memurları istedikleri
gibi memuriyetten çıkarmakta ve kendi yardakçılarını atamaktadırlar. Hilâfet
merkezi ile Padişah ülkesi arasındaki ulaştırmayı ve haberleşmeyi kesmekte
ve devletin emirlerinin yapılmasına engel olmaktadırlar.14 Tuncer Baykara, Milli Mücadele, Ankara, 1985, s. 65.15 Celal Bayar, Atatürk’ten Hatıralar, İstanbul, 1955, s. 43.16 Takvim-i Vekayi, 11 Nisan 1336/1920, No: 3824; Peyam-ı Sabah, 11 Nisan
1336/1920, No: 493. Ayrıca bkz., ATASE Arş., Kl: 525, D:129, fh: 1-1.
MİLLİ MÜCADELEDE DİN ADAMLARI -II-29Böylece, hükümet merkezini tek başına bırakmak, Halifenin yüceliğini zedelemek ve zayıflatmak suretiyle yüksek Hilafet katına ihanet etmektedirler. Ayrıca Padişah’a itaatsizlik suretiyle devletin düzenini ve asayişini
bozmak için düzme yayımlar ve yalan söylentiler yayarak halkı azdırmaya
çalıştıkları da açık bir gerçektir. Bu işleri yapan yukarıda söylenmiş elebaşılar
ve yardımcıları ile bunların peşlerine takılanların dağılmaları için çıkarılan
yüksek emirlerden sonra bunlar, hala kötülüklerine inatla devam ettikleri
takdirde işledikleri kötülüklerden memleketi temizlemek ve kulları fenalıklardan kurtarmak dince yapılması gerekli olup, Allah’ın “öldürünüz” emri
gereğince öldürülmeleri şeriata uygun ve farz mıdır” Beyan buyrula…Cevap: Allah bilir ki olur.
Dürrizâde El-Seyid Abdullah
Böylece Padişahın ülkesinde savaşma kabiliyeti bulunan müslümanların
adil Hâlifemiz Sultan Mehmet Vâhdettin Han Hazretlerinin etrafında toplanarak savaşmak için yapacağı davet ve vereceği emre uymak suretiyle adı
geçen asilerle çarpışmaları dince gerekir mi? Beyan Buyrula.Cevap: Allah bilir ki gerekir.
Dürrizâde El-Seyid Abdullah
Bu takdirde, Halife Hazretleri tarafından sözü edilen asilerle savaşmak
üzere görevlendirilen askerler, çarpışmazlar ve kaçarlarsa büyük kötülük
yapmış ve suç işlemiş olacaklarından dünyada şiddetle cezayı, ahirette de
çok acı azâbı hakk ederler mi? Beyan Buyrula.Cevap: Allah bilir, ederler,
Dürrizâde El-Seyid Abdullah
Bu takdirde, Halife askerlerinden asileri öldürenler gazi, asilerin öldürdükleri şehit sayılırlar mı? Beyan buyrula.Cevap: Allah bilir ki, sayılırlar.
Dürrizâde El-Seyid Abdullah
Bu takdirde, Padişah’ın asilerle savaşmak için verdiği emre itaat etmeyen müslümanlar, günahkar ve suçlu sayılıp şeriât yargılarına göre cezalandırılmayı hak ederler mi? Beyan buyrula.Cevap: Allah bilir ki, ederler.
Dürrizâde El-Seyid Abdullah”.1717 Ergün Aybars, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 

FETVÂ-YI ŞERİFE SÛRETİDİR

"Sebeb-i nizâm-ı âlem olan Halife-i Islâm-edâma'llâhü teâlâ hilâfetehu ilâ yevmi'l-kıyâm- hazretlerinin taht-ı velâyetinde bulunan bilâd-ı İslâmiyede bâzı eşhâs-ı şerire ittifak ve ittihat ve kendûlerine rüesâ intihab ederek tebea-i sâdıka-i şâhâneyi hıyel ve tezvîrât ile iğfal ve idlâle ve bilâemr-i âlî ahaliden asker cem'ine kıyam idüb zâhirde askeri iaşe ve teçhiz bahanesiyle ve hakikatte cem'-i mal sevdâsıyla hilâf-ı şer'-i şerif ve mugâyir-i emr-i münif bir takım garâmât ve vergiler tarh ve tevzî, ve envâ-ı tazyik ve işkencelerle nâsın emvâl ve eşyasını gasb ve gâret ve bu veçhile ibâdullaha zulmü itiyad ve tecrîme cesaret ve memâlik-i mahrûsenin bâzı kurâ ve bilâdına hücum ile tahrib ve hâk ile yeksân ve tebea-i sâdıkadan nice nüfuûs-ı mâsumeyi kati ve itlâf ve dimâ-i mahkûneyi sefk ve irâka etdikleri ve cânib-i emirilmü'mininden mansub bâzı me'mûrîn-i ilmiyye ve askeriyye ve mülkiyyeyi hod be-hod azl ve kendi hempâlarını nasb ve merkez-i hilâfet ile memâlik-i mahrûsenin muvâsalât ve münâkalât ve muhâberâtını kat' ve taraf-ı devletden sâdır olan evâmirin icrasını men ve merkezi dîger memâlikden tercîd ile şevket-i hilâfeti kesr ve tehvîn kasd ederek makam-ı muâllay-ı imâmete ihanet etmekle tâat-i imamdan hurûç ve devlet-i aliyyenin nizâm ve intizamını ve bilâdın âsâyişini ihlaâ içün neşr-i erâcîf ve işâa-i ekâzîb ile nâsı fitneye sâik ve sâî-i-bilfesâd oldukları zâhir ve mütehakkık olan rüesây-ı mezbûrûn ile ile a'van ü etbâı bâgîler olup dağılmaları hakkında sâdır olan emr-i âlîden sonra hâlâ inad ve fesadlarında ısrar ederler ise, mezburların habâsetlerinden tathir-i bilâd ve şer ve mazarratlarından tahlîs-i ibâd vâcib olup, Fekatilû elletî tebgî Hatta tefî'e ilâ emrillâh nass-ı kerîmi mucebince kati ve kıtalleri meşrû ve farz olur mu,

Beyan buyurula.

El-Cevab: Allahû teâlâ a'lem olur.

Ketebehu el-fakîr

Dürrîzâde es-seyyid Abdullah

afa anhümâ

Bu sûretde memâlik-i mahrûse-i şâhânede harp ve darba kudretleri bulunan Müslümanlar, İmam-ı âdil halîfemiz Sultan Mehmed Vahîdûddin Han hazretlerinin etrâfında toplanıp mukatele için vâki olan dâvet ve emrine icabet ve buğât-i mezbûrûn ile mukatele etmeleri vâcib olur mu,

Beyan buyurula.

El-cevab: Allahû teâlâ a'lem olur.

Ketebehu el-fakîr

Dürrîzâde es-seyyid Abdullah

afa anhümâ

Bu sûretde halîfe-i müşarünileyh hazretleri tarafından buğât-ı mezbûrûn ile mukatele içün tayin olunan askerler, mukateleden imtina ve firar eyleseler, mürtekib-i kebîre ve âsim olup dünyada ta'zîr-i şedide ve ukbâda azab-ı elîme müstehak olurlar mı,

Beyan buyurula.

El-cevab: Allahû teâlâ a'lem olur.

Ketebehu el-fakîr

Dürrîzâde es-seyyid Abdullah

afa anhümâ

Bu sûretde halifenin asâkirinden olub da buğâti kati edenler gâzi ve buğât tarafından kati olunanlar şehîd ve müsâb olurlar mı,

Beyan buyurula.

El-cevab: Allahû teâlâ a'lem olur.

Ketebehu el-fakîr

Dürrîzâde es-seyyid Abdullah

afa anhümâ

Bu sûretde buğât ile muharebe hakkında sadr olan emr-i sultânîye itaat etmeyen Müslümanlar âsim ve ta'zîr-i şer'îye müstehak olurlar mı,

Beyan buyurula.

El-cevab: Allahû teâlâ a'lem olur.

Ketebehu el-fakîr

Dürrîzâde es-seyyid Abdullah

afa anhümâ

21 receb 1338/11 Nisan 1336

Şeyhülislâm Dürrîzâde Abdullah Efendi'nin çıkardığı Fetvâ-yı Şerîfe'nin bugünkü dile çevrilmiş metni.

Fetvanın sadeleştirilmişi:

“Dünya nizamının sebebi olan İslâm Halifesi Hazretlerinin (Yüce Allah onun hilâfetini kıyamet gününe kadar sürdürsün) idaresi altında bulunan İslâm beldelerinde bazı şerir şahıslar aralarında birleşip ve kendilerine reisler seçerek, Padişah’ın sadık tebaasını hileler ve tezvirler ile kandırmaya, Padişah’ın yüksek emirleri olmadan asker toplamaya kalkışıp, görünüşte askeri iaşe ve teçhiz bahanesiyle ve gerçekte mal toplama sevdasıyla kutsal şeriata ve Padişah’ın emirlerine aykırı olarak birtakım salma ve vergiler kesip, çeşitli baskı ve işkencelerle halkın mallarını ve eşyalarını yağmalamak ve bu yoldan Allah’ın kullarına zulmede gelmeye ve suçlar işlemeye, memleketin bazı köyleri ve bölgelerine hücum ile tahrip, yerle bir etmek, Padişah’ın sadık tebaalarından nice mâsum kişileri kati ve masum kanları döktükleri, müminleri emiri olan Padişah emrinde bulunan bazı dinî, askerî ve mülkî memurları kendi başlarına azil ve kendi hempalarını tayin, hilâfet merkeziyle memleketin ulaştırma ve haberleşme yollarını kesmek, devletçe gönderilen emirlerin yapılmasını yasaklamak, hükümet merkezini diğer bölgelerden ayırmak suretiyle halifelik otoritesini kırmak ve zayıflatmak maksadıyla yüksek halifelik makamına ihanet etmek suretiyle imama itaatten dışarı düşmekle, Devlet-i Aliye’nin nizam ve düzenlerini, memleketin asayişini bozmak için yalanlar yaymakta, halkı fitneye sevk ve fesada gayret etmekte oldukları açıklanmış ve gerçekleşmiş olan adı geçen reisler ile aveneleri ve onlara bağlı olan kimseler mertebesinde bulunup, dağılmaları hakkında gönderilmiş bulunan yüksek emirlerden sonra, hâlâ inat ve fesatlarında direnirler ise, adı geçen kimselerin kötülüklerinden memleketi temizlemek ve zararlarından halkı kurtarmak vacip olup ‘Fekatilu elleti tebga hatta tefaa il emerillah’ â-yet-i kerimesi gereğince katilleri ve gerekirse kitle halinde öldürülmeleri meşru ve farz olunur mu?

Beyan buyrula!

Cevabı budur: Gerçeği Allah bilir ki, olur.

Dürrizâde Esseyyit Abdullah tarafından yazıldı.

Böylece Padişah’ın ülkesinde savaş kudretleri bulunan Müslümanların, adil halifemiz ve imamımız Sultan Mehmet Vahdettin Han hazretlerinin çevresi etrafında toplanıp bunlarla çarpışmak için yapılan davet ve emirlerine koşup adı geçen eşkiyalar ile savaşmaları vacip olur mu?

Beyan buyrula!

Cevabı budur: Gerçeği Allah bilir ki, olurlar.

Dürrizâde Esseyyit Abdullah tarafından yazıldı.

Bu suretle Halife Hazretleri tarafından adı geçen eşkıya ile çarpışmak için tayin olunan askerler çarpışmaktan kaçınır ve firar eylerse büyük günaha girip ve asi olup, dünyada şiddetle cezaya ve âhirette acılı azaplara hak kazanmış olurlar mı?

Beyan buyrula!

Cevabı budur: Gerçeği Allah bilir ki, olurlar.

Dürrizâde Esseyyit Abdullah tarafından yazıldı.

Bu suretle Halife’nin askerlerinden olup da eşkıyaları katledenler gazi ve eşkıyalar tarafından katledilenler şehit, ve şefaate nâil olurlar mı?

Beyan buyrula!

Cevabı budur: Gerçeği Allah bilir ki, olurlar.

Dürrizâde Esseyyit Abdullah tarafından yazıldı.

Bu suretle eşkıyalar ile muharebe hakkında çıkarılmış bulunan Padişah emirlerine itaat etmeyen Müslümanlar, asi ve şer’an cezalandırılmaya hak kazanmış olurlar mı?

Beyan buyrula!

Cevabı budur: Gerçeği Allah bilir ki, olurlar.

Dürrizâde Esseyyit Abdullah tarafından yazıldı.

Kaynak: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Ensitüsü Atatürk Yolu Dergisi

S 24, Kasım 1999-2003 s. 417-467

11 Nisan 1920 (1336) Tarihli Takvim-i Vekâyi'de Kuva-yı Milliye Aleyhinde Yayınlanan Kararlar

Yrd. Doç. Dr. Osman AKANDERE

Bir Yedek Subayın Ağzından 1914 Yılında Turancılık

Eğitime gidip gelirken Beyoğlu'nda, eğitimden döndükten sonra, boş zamanlarımızda özellikle akşamları vatan, millet şarkıları, marşları söyleyerek adeta kendimizden geçiyorduk. Meşrutiyetin ilanıyla beraber okullarda temeli atılan Türk Ocağı Cemiyeti ve Türk Yurdu gibi gazete ve dergilerin tesiri altında kalan binlerce genç Turan aşkıyla yanıyordu. Türklük ve Turancılık hemen bütün memleket gençliğini sarmıştı. Acaba neydi bu Turancılık? Nerede başlayıp, nerede bitiyordu? Bunu pek açık olarak biz de anlayamıyorduk. Yalnız şöyle hayalimizde büyük Türk ırkının yaşadığı ülkeler gözüküyordu. Memleketin her tarafından gelmiş gençler arasında kimler yoktu ki: Hukukçular, hariciyeciler, mülkiyeliler, medreseliler, yüksekokul öğrencileri, yani İstanbul'un nazeninleri, taşranın nazlıları öğrenim ve terbiye düzeyleri ne olursa olsun bir tek emel ve idealde birleşmişlerdi. Turan marşları söylemek, bir ibadet haline gelmişti. Akşam sabah koro halinde tekrar etti­ ğimiz Turan duası ile Albayrak marşını bir fikir verir umuduyla aşağıya alıyorum:

TURAN DUASI
Ulu Tanrı ... Sen sağlık ver Türke,
Hakan buyruğunu hep kardeşlere ilet.
Yüce uluğ yükselsin bir Bozkurt ihsan et.
Yeni Turan, ey sevgili ülke,
Söyle sana yol nerede yalvarıyoruz.
 Çağırıyor bizi büyük atamız Oğuz.
Yüce uluğ sen sağlık ver Türk'e,
Turan yolu aydınlansın, tütsün ocaklar,
Parıldasın gün gibi köşe bucaklar.

.... Türk Ocağı Merkezi Divanyolu'ndaki Türk Yurdu dergisi yönetim yerine taşınarak çalışma alanını genişletti. Yusuf Akçora, Ahmet Ağaoğlu, Ferit Bey gibi Türkçülük önderleri tarafından her hafta konferanslar vermek, yayın yapmak suretiyle gençler aydınlatılırdı. Kısa bir süre sonra Türkçülük aşkı iman haline gelmiş, bu uğurda binlerce genç savaş meydanlarında canlarını feda etmişlerdir. O zamanlar Osmanlılık prensiplerine dayanarak bu fikre karşı gelenlere böylece karşılık veriliyordu. Milliyet duyguları­nın gelişmesine çalışan Türk Ocağı öğrenci cemiyeti Osmanlı halkını oluşturan öteki halkların öğrencilerinin kurdukları cemiyetlerden sonra kurulmuştur.

Arapların, Arnavutların, hatta Kürtlerin milliyete dayanan öğrenci cemiyetleri çok önceden kurulmuş ve faaliyete geçmişti. Oldukça kalabalık bir dershane içinde kendi aralarında gruplar halinde toplantılar yaparak bize karşı düşmanca tavır alırlar ve bu yüzden sınıfta kavga, gürültü eksik olmazdı. Bir gün şiddetli bir tartışma sonucunda Halep mebusunun bıyıklı oğlunu kırık çekmece kapakları ile hırpalamış, bu soysuz yaratıkları pıstırmıştık.

Evimizin büyükleriyle tartışmalar yapardık. Yaşlılar bizim ham hayaller peşinde koştu­ ğumuzu söylerlerdi. Biz de onlara, yakında mektuplarımızı Gence'den, Bakü'den alacaksınız cevabını verirdik. O anda marşlarımız dudaklarımızdan dökülürdü:

Yüz sene var ki, Moskof'un derdi,
Yurdumuzun bağrını deldi.
Marş, marş, haydi arkadaş,
Göğsünü ger, Kafkaslar'ı aş,  ...

20 HAZİRAN 1914  Faik Tonguç

Ermeni İdaalarına Bernard Lewis'in Cevabı

Ermeni İdaalarına Bernard Lewis'in Cevabı