Dilara Kahyaoğlu
2002-2019
Midas’ın Kulakları öyküsünü biliyorsunuzdur. Hani Midas isminde bir kral tanrıların arasında yapılan müzik yarışmasında hakem olarak seçilir de sonra başına gelmedik bela kalmaz ya... İşte bu tanrılardan Pan, bir tür flüt çalmakta, Apollon isimli tanrı ise lir çalmaktaymış. Midas’a da "kim en güzel çalıyor sen seç, seni hakem ilan ettik" demişler. Midas’ın bu işe canı sıkılmış, ne de olsa bunlar tanrıymış, işlerine karışmak pek iyi sonuçlar doğurmayabilirmiş. Ama ne yapsın çaresiz razı olmuş. Önce Pan’ı dinlemiş sonra Apollon’u. Lirin sesi ona çok yabancı gelmiş, hoşuna gitmemiş. Müzik de tanıdık bir ezgi değilmiş, Pan’ın çaldığı flüt ise öyle bir canını yakmış öyle etkilemiş ki onu, kendi ülkesinin müzik aleti olan kavala benzetmiş flütü. Onun ülkesi çobanların ülkesiymiş, koyunların sürüler halinde dolaştığı, çobanların kaval çaldığı Frig ülkesi... İçinden geldiği gibi konuşmuş; "Pan birinci" demiş "en güzel o çalıyor." Bunun üzerine Apollon çok sinirlenmiş “sen müzikten hiç anlamıyorsun, senin kulaklarının eşek kulağından farkı yok” demiş. Ve o anda Midas’ın kulakları eşek kulağı haline gelivermiş.
Kral Midas’ın ilk düşündüğü şu olmuş; “Bu durumu halkımdan nasıl gizleyeceğim? Eğer duyarlarsa bütün itibarım zedelenir” bunun üzerine kulaklarını örtecek uzun sivri bir külah giymiş.[1] Ama saçları uzayıp berbere gitme vakti gelince de saray berberine sıkı sıkıya tembihte bulunmuş: "Bak" demiş "şu anda göreceklerini hiç kimseye söylemeyeceksin."
Berber, Midas’ın eşek kulaklarını görünce adeta dili tutulmuş, işini bitirmiş ama bir de ona sorun nasıl heyecanlandığını. Bu çok önemli, müthiş bir haber, korkunç bir sırmış. Düşünebiliyor musunuz, kralınızın çok önemli bir sırrını biliyorsunuz ama bunu kimseyle paylaşamıyorsunuz. Aylarca bu büyük sırrın altında ezilen ve kimseye söyleyemediği için patlayacak duruma gelen berber, sazların rüzgarda çıkardıkları seslerden başka hiçbir şeyin duyulmadığı ıssız bir nehir kenarına atmış kendisini. Bu nehir bugün adına Sakarya nehri dediğimiz nehirdi herhalde. Başlamış bağırmaya, “Midas’ın kulakları eşek kulakları”, “Midas’ın kulakları eşek kulakları” ...
Sonra rahatlamış olarak kral şehrine yani Gordion’a dönmüş. Aman! Şehre girdiğinde ne görsün! Masal bu ya; bütün herkes aynı şeyi fısıldıyormuş birbirlerinin kulağına: “Midas’ın kulakları eşek kulakları. Midas’ın kulakları eşek kulakları. Midas’ın kulakları eşek kulakları”...
Olayın önünü arkasını hiç düşünmeden kendini tek suçlu hisseden Berber:"Ben mahvoldum" demiş. Sonra doğal olarak Midas’ın kulağına kadar gitmiş bu söylentiler. O da sırrını bilen tek kişiyi yani berberi çağırmış huzuruna. Öyle kızgınmış ki, sadece berberi değil berberin tüm sülalesini de yok etmek niyetindeymiş. Ama berberin anlattıklarını duyunca öfkesi yatışmış, "anladım" demiş: "Ben bir hükümdar olarak hiçbir sırrımı halktan gizleyemem, ne yaparsam yapayım, bu eninde sonunda ortaya çıkar, belki de daha baştan hatalı davrandım saklamaya çalışmakla... Bütün Gordionluları çağırın onlarla konuşacağım" demiş ve kafasındaki külahı çıkartıp öyle çıkmış halkının karşısına, "doğru" demiş "duyduğunuz her şey doğru..."
[1] Frig başlığına gönderme var.
(Aşağıdaki soruların ilk bölümü tarihle ilgili.. Daha sonraki sorular eleştirel düşünme çalışması için hazırlandı. İhtiyaca göre hepsi veya bir bölümü kullanılabilir)
Etkinlik Soruları
Birinci Bölüm: Hatırlama, Bilgi Edinme, Araştırma, Pekiştirme Çalışması
1. Metinde ismi geçen şu kişilerle ilgili neler biliyorsunuz? Midas, Pan, Apollon...
Önce bunu düşünün, kafanızda toparlayın, bilginizin yeterli olmadığını düşünüyorsanız kısa bir araştırma yapın.
2. Gordion ismini başka bir efsanede daha duymuş olmalısınız. Hatırladınız mı? Hatırlamadım diyorsanız çevrenize sorun bakalım. Belki bilen biri vardır.
3. Metinden, Frig ülkesi hakkında ne tür bilgiler edinilmektedir. Saptayıp yazınız.
4. Midas ismini daha önceden duymuş olmalısınız. Hatırlayarak yazınız. Hatırlamadıysanız biraz kaynak karıştırırsanız iyi olur.
5. Bir ilkçağ haritasından Frigya'yı bulup şu soruları aklınızda bulundurarak inceleyiniz.
Komşuları kimler?
Coğrafi açıdan nerede? Konumunu nasıl tarif edebilirim?
Ülkeni fiziki durumuna dair neler söyleyebilirim (nehirler, dağlar, ovalar, vadiler, göller, deniz vb.)
Bilinen ve çok kullanılan bir ticaret yolu ülkeden geçiyor mu? vb.
6. Metnin başındaki resme bakınız. Kimin kim olduğunu çıkarabildiniz mi? Kim olduklarını belirlemenize yardımcı olan ipuçları neler oldu? Yazınız.
7. Frig başlığını inceleyiniz. Biz bu başlığı bir çok yerde gördük. Nerelerde? Hatırlayarak/araştırarak yazınız.
İkinci Bölüm: Eleştirel Analiz ve Değerler Üzerinde Çalışma
8. Şu kişilerin -metinde anlatıldığı kadarıyla- gözleyebildiğimiz davranışlarını düşünerek; eleştirel bir yaklaşımla yorumda bulununuz.
*Midas, yarışmada dürüst davranıyor, beğendiğini seçiyor AMA cezalandırılıyor. Doğru mu yapmıştır? Neden? Siz ne yapardınız?
*Midas, halkından gerçeği saklıyor. Neden? Siz ne yapardınız?
*Apollon'un davranışını nasıl buldunuz? Neden böyle davrandı? Hayal bu ya; bir gün kendisiyle karşılaşsaydınız ona neler söylerdiniz?
*Berberin sırrını kırlara haykırmasının nedeni neler olabilir? Siz olsaydınız ne yapardınız?
*Berberin, olayın önünü arkasını araştırmadan kendini tek suçlu olarak hissetmesine ne diyorsunuz? Bu bağlamda; Berberin karakterini analiz edin ve nedenleriyle birlikte kısa bir açıklama yazın.
9. Metinden çıkarabileceğiniz mesaj nedir? Bu mesajı hangi değer bağlamında ele alabiliriz?
 |
| Müzik yarışması |
 |
| Attis büstü olarak bilinir Frig Başlığı |
Berber, Midas’ın eşek kulaklarını görünce adeta dili tutulmuş, işini bitirmiş ama bir de ona sorun nasıl heyecanlandığını. Bu çok önemli, müthiş bir haber, korkunç bir sırmış. Düşünebiliyor musunuz, kralınızın çok önemli bir sırrını biliyorsunuz ama bunu kimseyle paylaşamıyorsunuz. Aylarca bu büyük sırrın altında ezilen ve kimseye söyleyemediği için patlayacak duruma gelen berber, sazların rüzgarda çıkardıkları seslerden başka hiçbir şeyin duyulmadığı ıssız bir nehir kenarına atmış kendisini. Bu nehir bugün adına Sakarya nehri dediğimiz nehirdi herhalde. Başlamış bağırmaya, “Midas’ın kulakları eşek kulakları”, “Midas’ın kulakları eşek kulakları” ...
Sonra rahatlamış olarak kral şehrine yani Gordion’a dönmüş. Aman! Şehre girdiğinde ne görsün! Masal bu ya; bütün herkes aynı şeyi fısıldıyormuş birbirlerinin kulağına: “Midas’ın kulakları eşek kulakları. Midas’ın kulakları eşek kulakları. Midas’ın kulakları eşek kulakları”...
Olayın önünü arkasını hiç düşünmeden kendini tek suçlu hisseden Berber:"Ben mahvoldum" demiş. Sonra doğal olarak Midas’ın kulağına kadar gitmiş bu söylentiler. O da sırrını bilen tek kişiyi yani berberi çağırmış huzuruna. Öyle kızgınmış ki, sadece berberi değil berberin tüm sülalesini de yok etmek niyetindeymiş. Ama berberin anlattıklarını duyunca öfkesi yatışmış, "anladım" demiş: "Ben bir hükümdar olarak hiçbir sırrımı halktan gizleyemem, ne yaparsam yapayım, bu eninde sonunda ortaya çıkar, belki de daha baştan hatalı davrandım saklamaya çalışmakla... Bütün Gordionluları çağırın onlarla konuşacağım" demiş ve kafasındaki külahı çıkartıp öyle çıkmış halkının karşısına, "doğru" demiş "duyduğunuz her şey doğru..."
[1] Frig başlığına gönderme var.
(Aşağıdaki soruların ilk bölümü tarihle ilgili.. Daha sonraki sorular eleştirel düşünme çalışması için hazırlandı. İhtiyaca göre hepsi veya bir bölümü kullanılabilir)
Etkinlik Soruları
Birinci Bölüm: Hatırlama, Bilgi Edinme, Araştırma, Pekiştirme Çalışması
1. Metinde ismi geçen şu kişilerle ilgili neler biliyorsunuz? Midas, Pan, Apollon...
Önce bunu düşünün, kafanızda toparlayın, bilginizin yeterli olmadığını düşünüyorsanız kısa bir araştırma yapın.
2. Gordion ismini başka bir efsanede daha duymuş olmalısınız. Hatırladınız mı? Hatırlamadım diyorsanız çevrenize sorun bakalım. Belki bilen biri vardır.
3. Metinden, Frig ülkesi hakkında ne tür bilgiler edinilmektedir. Saptayıp yazınız.
4. Midas ismini daha önceden duymuş olmalısınız. Hatırlayarak yazınız. Hatırlamadıysanız biraz kaynak karıştırırsanız iyi olur.
5. Bir ilkçağ haritasından Frigya'yı bulup şu soruları aklınızda bulundurarak inceleyiniz.
Komşuları kimler?
Coğrafi açıdan nerede? Konumunu nasıl tarif edebilirim?
Ülkeni fiziki durumuna dair neler söyleyebilirim (nehirler, dağlar, ovalar, vadiler, göller, deniz vb.)
Bilinen ve çok kullanılan bir ticaret yolu ülkeden geçiyor mu? vb.
6. Metnin başındaki resme bakınız. Kimin kim olduğunu çıkarabildiniz mi? Kim olduklarını belirlemenize yardımcı olan ipuçları neler oldu? Yazınız.
7. Frig başlığını inceleyiniz. Biz bu başlığı bir çok yerde gördük. Nerelerde? Hatırlayarak/araştırarak yazınız.
İkinci Bölüm: Eleştirel Analiz ve Değerler Üzerinde Çalışma
8. Şu kişilerin -metinde anlatıldığı kadarıyla- gözleyebildiğimiz davranışlarını düşünerek; eleştirel bir yaklaşımla yorumda bulununuz.
*Midas, yarışmada dürüst davranıyor, beğendiğini seçiyor AMA cezalandırılıyor. Doğru mu yapmıştır? Neden? Siz ne yapardınız?
*Midas, halkından gerçeği saklıyor. Neden? Siz ne yapardınız?
*Apollon'un davranışını nasıl buldunuz? Neden böyle davrandı? Hayal bu ya; bir gün kendisiyle karşılaşsaydınız ona neler söylerdiniz?
*Berberin sırrını kırlara haykırmasının nedeni neler olabilir? Siz olsaydınız ne yapardınız?
*Berberin, olayın önünü arkasını araştırmadan kendini tek suçlu olarak hissetmesine ne diyorsunuz? Bu bağlamda; Berberin karakterini analiz edin ve nedenleriyle birlikte kısa bir açıklama yazın.
9. Metinden çıkarabileceğiniz mesaj nedir? Bu mesajı hangi değer bağlamında ele alabiliriz?
Not: Bu metni; hem öğrenmek/öğretmek, hem de eleştirel düşünme çalışmalarında kullanmak amacıyla yazdım. Birden çok kullanım amacına hizmet eden çok yüzlü metinler üretmek ve bunları kullanmak önemli. Bir topla bir kaç topu birden yuvarlatmak ve hedef yuvasına göndermek iyi olmaz mı? (taş ve kuş, metaforunu bilerek kullanmadım)
Kaynak göstermeden kullanılamaz.