Faşizmin Doğuşu

Murat Sarıca - Rona Aybay

https://www.discogs.com/Fasci-Di-Combattimento-Camicie-Nere/master/815603

1914 -1915 yıllarında İtalya'da kendilerine Fasci di combattimento » adını veren bir takım topluluklar ortaya çıkmıştı. Bu toplulukların amacı İtalya'nın Birinci Dünya Savaşına katılmasını sağlamaktı. Bunun için, İtalya'nın savaşa katılmasını istemeyenlere karşı zora başvuruyorlar ve karışıklıklar çıkarıyorlardı.

İtalya tarihinde 1893 de Sicilya'da «fasci» adı altında ortaya çıkan, sonuçsuz bir köylü hareketi de vardır. Ama faşizmin kaynağı, «fasci di combattimento» hareketidir. İtalya’nın Birinci Dünya Savaşına girmesini sağlamak için çalışan bu toplulukların yöneticilerinin çoğu, savaştan sonra faşizm hareketinin de yöneticileri olmuşlardır. Nitekim sonradan İtalyan Faşizminin bir numaralı adamı olan Mussolini de bu topluluklarda çalışmıştı.

Mussolini, siyasete ilk olarak bir sosyalist partisi üyesi olarak atılmıştır. Mussolini, Sosyalist Partisi içinde kendine iyi bir yer sağlamış ve partinin başlıca gazetesi olan «Avanti» nin başyazarlığına kadar yükselmiştir.

1914 sıralarında Sosyalist Partisi İtalya’nın savaşa katılmasına karşı idi. Nitekim Mussolini de 1914 Ağustosundan Ekimine kadar Sosyalist Partisinin harbe karşı açtığı kampanyaya katıldı. Ama daha sonra, Bolonya'daki bir parti toplantısında, İtalya'nın savaşa girmesinden yana olduğunu açıkladı. Mussolini’nin bu düşüncesine, Sosyalist Partisi içinde hemen hemen hiç kimse katılmamıştı. Bu durumda Mussolini'ye Sosyalist Partisinden istifa etmek düşüyordu. Mussolini de istifasını verdi.

Mussolini'yi, 15 Kasım 1914'te Popolo d'İtalia gazetesinin başında görüyoruz. Mussolini, Popolo

d'İtalia'da yayınlanan yazılarıyla, İtalya'nın savaşa katılmasının yerinde olacağını savunuyordu. O sıralarda, Fransa ve İngiltere, İtalya’nın kendi yanlarında savaşa katılmasını sağlamak için ellerinden geleni yapıyorlardı. Bu yüzden, Popolo d'İtalia gazetesinin Fransız sermayesiyle kurulduğu söylenir.

İtalya, 25 Mayıs 1915 de Avusturya - Macaristan'a savaş ilan etti. Böylece Birinci Dünya Savaşına, İngiltere ve Fransa'nın yanında katılmış oldu.

Savaşın bitmesinden sonra, Mussolini eski askerleri, işsizleri, esnafları, bazı işçileri ve üniversite öğrencilerini yine fasci di combattimento'larda toplamıştı. Bu toplanmayı sağlayan etmenler, belirsiz bazı reform istekleri, aşırı milliyetçilik ve özellikle sosyalist komünist hareketine karşı savaş düşüncesiydi.

Bu yıllar, İtaya için büyük güçlükler, sıkıntılar ve uzlaşmaz çekişmeler yıllarıydı. Savaş sonrası, birçok ekonomik sıkıntılar getirmiş, savaştan dönen eski askerler işsizlikle karşılaşmışlardı. Para değeri günden güne düşüyordu. Bu durum, işçilerle kapitalistler arasındaki çekişmeleri arttırıyordu.

1848 tarihli Anayasanın sağladığı sınırlı monarşi ve liberal demokratik kurumların yetersizliği açıkça ortaya çıkmıştı.

Savaş sırasında, savaşın gereklerini sağlayabilmek için geniş bir üretime geçen endüstriyi barış ekonomisine uydurmak, çözümü çok güç bir sorundu. Öte yandan, İtalyanlar, uluslararası konferanslarda ileri sürdükleri isteklerin kabul edilmemiş olmasından dolayı da umutsuzluğa düşmüşlerdi. Bilindiği gibi, İtalya, müttefiklerin yanı sıra Birinci Dünya Savaşına katılmıştı. Ama zaferde kendilerinin de bir payı olduğuna inanan İtalyanlar, barış konferanslarında ileri sürdükleri istekleri elde edememişlerdi. İtalyan halkı, savaşta müttefikleri olan Fransız ve İngilizlerin, barışta kendilerini aldattığına inanıyordu. İtalyanlara göre, İtalya savaşta zaferi sağlamış, ama barış konferanslarında yenilgiye uğramıştı.

İç ve dış politikada başarısızlığa uğrayan hükümetin otoritesi sarsılmıştı. Bütün bunlar, sosyalistlerin günden güne kuvvetlenmesine yol açıyordu. Çünkü Sosyalist Partisi İtalya’nın savaşa girmesine, baştan beri karşıydı. Savaşın getirdiği sıkıntılar, sosyalistleri haklı çıkarıyordu. Sosyalistler, İtalya’nın savaşta sanki bir yenilgiye uğramış olduğunu ve bu durumun Rusya'da olduğu gibi bir devrime yol açacağını ileri sürüyorlardı.

İtalyan Sosyalist Partisi, 1919 Kasımında yapılan genel seçimlerde büyük bir başarı sağladı. Sosyalist partisi gerçekte 500'ü aşan sandalyeden sadece 156’sini kazanmıştı ama en çok oy alan ve en çok sandalyesi olan parti de Sosyalist Partisi idi.

Sosyalist Partisi milletvekilleri Parlâmentonun ilk toplantısına, yakalarına birer kırmızı karanfil takarak girmişler ve Kral açış söylevini vermek üzere içeri girer girmez hep birden dışarı çıkmışlardı.

Sosyalistler, devrimci tutumlarını her yerde gösteriyorlardı. 1920 yılının Eylülünde Kuzey İtalya'da işçilerin fabrikalara el koyması, başlamış bulunan karışıklığı daha da arttırdı. Yarım milyon işçi 600 fabrikayı ele geçirerek silahlı koruyucularla sardılar, denetleme komisyonları kurdular. Bir İtalyan yazarı o çağı şöyle anlatıyor: «Bankerler, büyük endüstriciler ve büyük toprak sahipleri sosyal devrimi kurbanlık koyun gibi bekliyorlardı.»

Ama Sosyalistler için başarı ile başlayan, fabrikalara el koyma kampanyası başarısızlıkla sonuçlandı. Sosyalistler bu yolla iktidarı ele geçirememişlerdi. Bu hareket artık elinden fırsatı kaçırmıştı. Sosyalist Partisi içinde bölünmeler ortaya çıktı. 1921’de Komünistler, 1922’de de Reformcular, Sosyalist Partisi içinde ayrı bölükler olarak görülüyorlardı.

Sosyalist Partisi, barışın kurulduğu 1918 yılından, emekçilerin fabrikalara el koyduğu 1920 Eylülüne kadar İtalyanın tek sağlam örgütlü ve halkça tutulan partisi olduğu halde, niçin iktidara gelememişti? Bunun nedenleri neydi?

İtalyan sosyalist yazarlarından Pietro Nenni, İtalya’nın o sıralarda içinde bulunduğu durumu şöyle yorumlamakta ve Sosyalist Partisinin iktidara gelememesini şöyle açıklamaktadır: 

«Sosyalistler, ülkenin bütün ilerici ve halkçı güçlerini kendi çevrelerinde toplayabilecek yetenekten yoksun bulunuyorlardı. Emekçiler, geniş halk yığınlarının çıkarlarını temsil edecek ve öncü olabilecek olgunluğa erişememişlerdi. Sosyalist Partisi, kendini 1915 yılının polemik havasından kurtaramamıştı. Hala, savaşa girmekten yana olanlar (interventista) ile tarafsızlıktan yana olanlar arasındaki çekişmeleri sürdürüyordu. Oysa savaş artık bitmiş, yeni sorunlar ortaya çıkmıştı.
 Ayrıca, Sosyalist Partisinin gerçekleştirmek istediği şeyler konusunda belirli ve kesin bir programı da yoktu. Sosyalistlerin Reformcu kolu, Cumhuriyetin ve parlamenter bir demokrasinin kurulması dışında belirli bir istek ileri sürmüyordu. Bir grup sosyalistler ise, elde edilebilecek olan her şeyi koparmaktan yanaydılar. Bunlar Sosyalist Partinin Maximalist grubuydu. Maximalistler, proletarya diktatörlüğünü endüstri işçilerinin tek başlarına gerçekleştirebilecekleri gibi dogmatik bir görüş içindeydiler. Komünistler ise, gözlerini Moskova'ya çevirmişlerdi. İçinde bulundukları koşulları kavramaktan uzaktılar.
 Öte yandan, endüstri işçileri ile tarım işçileri arasında da kuvvetli bağlar kurulamamıştı. Özellikle, endüstri işçileri ile yarıcılar ve küçük toprak sahipleri arasındaki bağlar yok gibiydi. Ülkenin kuzeyindeki ve güneyindeki hareketler birbirinden ayrı olarak gelişiyordu. Kısacası, sosyalist hareket birlikten yoksundu.
 İtalyan sosyalistleri, liberal demokratik düzenin işlemesine engel olabilecek güçte olduklarını göstermişlerdi. Ama bu düzeni yıkıp yerine yeni bir düzen de kuramıyorlardı, güçleri buna yetmiyordu.
 Bu durumda, İtalya’yı üçüncü bir çözüm yolu bekliyordu. Bu da sağcı bir diktatörlük getiren karşıdevrim olacaktı.»

Karşı - devrimi yapacak olan faşistler, bir sosyalist devrimi olacağı konusunda uyanan korkuları durmadan işliyorlardı. Faşistler, özellikle, sosyalist devrim korkusunun en yaygın olduğu orta sınıflar üzerinde etkili oluyorlar ve büyük sermayedarlardan yardım görüyorlardı.

İşçilerin fabrikalara el koyması karşısında hükümetin güttüğü politika bir «karışmama» politikasıydı. Bu arada, çoğu Katolik olan işçilerin de başladıkları hareketi sonuna kadar götürmekten çekindikleri, devrimci gücü yitirdikleri göze çarpıyordu.

Bu olaylar işçi sınıfının devriminden korkan sınıfları birleştirmişti. Hükümet ve liberal burjuva çevreler, Faşistlerin kuvvetlenmesini, sosyalist devrimi önleyecek bir çare olarak görüyorlar ve kendi yararlarına kullanmak istiyorlardı.

Faşizmin iktidara gelmesinin, hükümet otoritelerinin yardımı ve desteği ile olduğunu faşistler de kabul etmişlerdir. Özellikle, mahkemeler ve polis örgütü, faşistlerin korkutma ve sindirme hareketlerini hoşgörü ile karşılamışlardır. 1920’de, liberal Giolitti kabinesi faşist saldırganlıklarının, sosyalist ve komünistlerin kuvvetini kıracağını düşünüyordu. Bu yüzden ordu kumandanlarının faşistlere silâh ve kamyon vermelerine ve emekli subayların onlara kumanda etmelerine göz yumdu.

O zamana kadar pek adları duyulmamış olan faşistler yavaş yavaş gelişmeye başladılar. Başlıca dayanakları komünizm korkusu olan faşistler, sürekli olarak korkutma hareketlerine girişiyorlardı. 1921 yılı Ocak ayında Bolonya'da Sosyalist Partisi merkezini basarak yaktılar. Bu olaydan ve polisin bu işe karışmamasından güven kazanan zengin sınıf, faşistlere yardımı daha da arttırdı.

Faşistler düzenli bir örgüt kurarak, yakıp-yıkmalarına devam ettiler ve güçleri günden güne arttı.

1919 da Parlamentoda bir tek üyesi olmayan faşistler, 1921 seçimlerinde 35 sandalye kazandılar. Bu büyük bir başarı değildi. Faşistler için de normal seçim yolları büyük bir önem taşımıyordu.

Faşistler için önemli olan, parlâmento dışı yollardı. Zor kullanarak ve korkutarak mahalli yönetimleri ele geçirmek onlar için daha önemliydi. Polisin göz yummasından yararlanan faşistler, sosyalist toplantılarını dağıtıyor, sendika çalışmalarına engel oluyorlardı. Ayrıca, faşistler işçi sendikalarına sızmak yoluyla da başarı sağlıyorlardı.

O günlere değin az çok dağınık olarak çalışan faşistler, daha sıkı bir birlik kurabilmek için 1921 Kasımında Roma'da bir toplantı yaptılar. Bu toplantıda, sıkı disiplinli «Ulusal Faşist Partisi» kuruldu.

Faşistler, orta sınıftan daha çok destek sağlayabilmek amacıyla bir program yayınladılar. Bu programda, üretimin arttırılması üzerinde duruluyor ve orta sınıfa verilen önem belirtiliyordu.

1921 Aralık ayında Bolonya'da bir komün meclisi toplantısında çıkan bir karışıklıkta, muhariplerin temsilcisi savaş sakatı Giordani tabancayla öldürüldü. Faşistler, Giordani'yi öldürenlerin sosyalistler olduğu düşüncesini yayarak, kendi güçlerini arttırmaya çalışıyorlardı.

Faşistlerin kuvvetli bir milis örgütü vardı. Silahlı faşist milisleri her yerde korkutma ve sindirme hareketlerine girişiyorlardı.

Roma'ya doğru yola çıkan Faşistler

Hükümet, düzeni sağlayamaz bir duruma girmişti. Faşistler, 1922 Ekiminde Roma'ya yürüyeceklerini bildirdiler. Binlerce faşist Roma'nın kuzeyinde Civitaveccia'da toplandılar.

Buna karşı, normal olarak parlâmento desteğini sağlamakta güçlük çeken Başbakan Facta güvenliği ve düzeni kurması için 28 Ekim günü parlâmentoda desteklendi. Hükumet, düzeni sağlamaya kararlı olduğunu belirten bir bildiri yayınladı. Bütün bakanların imzasını taşıyan bu bildiri Roma sokaklarında duvarlara yapıştırıldı.

Öte yandan, ajanslar sıkıyönetimin ilân edilmek üzere olduğunu ve bütün yönetimin askerî otoritelere geçeceğini de bildiriyorlardı.

Roma yürüyüşüne katılmayıp, Milano'da sonucu bekleyen Mussolini, hareketin başarıya ulaşamamasından kuşkulanmaya başlamıştı. Ama bir kaç saat içinde durum değişti. Çünkü Kral, hükümetin düzenlediği sıkıyönetim kararnamesini imzalamaktan kaçınmıştı.

Bu durumda, Roma'ya yürüyecek faşistlerin önünde bir engel kalmamış oluyordu. 29 Ekimde 50 bin faşist milisi Roma'ya girdi. Roma yürüyüşünü yapan faşistler, altı generalin komutası altında bulunuyorlardı. Kral, hükumeti kurmak üzere Mussolini'yi çağırdı. Milano'da sonucu bekleyen Mussolini, Kralın çağrısını alınca «yarın İtalyanın bir kabinesi değil, bir hükumet olacaktır! » diyerek bunu kabul etti. Mussolini, bu sözüyle, parlamenter rejimi ve onun bir öğesi olan kabineyi küçümsediğini gösteriyor, kendisinin sağlam ve güçlü bir «hükumet» kuracağını anlatmak istiyordu.

Mussolini'nin ilk kabinesinde sadece dört faşist bakan vardı. Mussolini kabinesi 90'a karşı 275 oyla güveni sağladı. Mussolini'nin ilk önemli yasa tasarısı, seçim yasasının değiştirilmesi konusundaydı. Bu tasarıya göre, oyların en az % 25'ini almış olmak şartıyla, en fazla oy kazanan parti, meclisteki Sandalyelerin üçte ikisini elde etmiş olacaktı. Meclisteki sandalyelerin geri kalan üçte biri aldıkları oy oranına göre, öbür partiler arasında paylaşılacaktı. Parlamento, bu tasarıyı kabul etti.

Meclisin feshi üzerine, 1924 Nisanında yeni genel seçimler yapıldı. Faşist Partisi bu seçimde, aktif propaganda ve parti milisinin yasa dışı çalışmalarının etkisiyle şaşırtıcı bir başarı sağladı. Faşistler oyların hemen hemen üçte ikisini aldılar. Ancak, faşistlerin sağladığı bu çoğunluk, muhalefet partileri milletvekillerinin Parlamentoda hükümeti tenkit etmelerine engel olamadı. Mussolini, bütün iktidarı

Hükümette toplamak istiyordu.

Parlamento'da faşistlerin bu isteklerine karşı koyan ve 1924 seçimlerinde yapılan yolsuzluklara açıklayan milletvekilleri arasında özellikle sosyalist milletvekili Matteotti göze çarpıyordu. Matteotti, meclis kürsüsünde, faşist milletvekillerinin bütün saldırmalarına karşın seçimlerdeki yolsuzlukları parlak bir biçimde ortaya koydu. Seçimlerin yenilenmesini istedi.

1924 Haziranında Matteotti öldürüldü. Polis buna seyirci kaldı.

Bu olay üzerine, İtalya'da yine karışıklıklar çıktı. Muhalefet grupları parlamentodan çekildiler.

Mussolini tutumunu sertleştiriyordu. Muhalefet arasında ayrılıklar çıkmasından da yararlanarak faşist yönetimi tam olarak gerçekleştirme yoluna girdi. Basına sansür konuldu, muhalefet ezildi.

1925 den başlayarak artık Mussolini'nin fiilen gerçekleşen diktatörlüğünü hukuken de gerçekleştiren bir sıra yasa çıkarıldı. Ama 1848 Anayasası ve krallık rejimi görünüşte yine yürürlükte kaldı.

Mussolini’nin 1929 da Katolik Kilisesi ile anlaşmayı gerçekleştirmesi faşizmin siyasî gücünü arttırdı. Faşizmle kilise arasındaki anlaşmazlık da böylece ortadan kalkmış oldu.

Faşist yönetim altında İtalya Habeşistan’a savaş açtı. Saldırganlık, faşist dış politikasının temel ilkesi oldu. İtalya, İkinci Dünya Savaşına Almanya’nın yanında katıldı.

İkinci Dünya Savaşının İtalya’nın yenilgisiyle sona ereceğinin açıkça belli olduğu bir sırada, 1943’te Mussolini görevden uzaklaştırıldı. Kral onun yerine Müttefiklerle İtalya’nın teslim anlaşmasını yapan Mareşal Bodoglio'yu tâyin etti.

Mussolini, nezaret altına alındığı bir dağ otelinden Alman paraşütçülerince kaçırıldı. Almanların desteğiyle, İtalya’nın kuzeyinde, başında Mussolini’nin bulunduğu «Cumhuriyetçi Faşist Partisi» kuruldu. 1945 Nisanında, Mussolini’yi İtalyan partizanları ele geçirdiler ve öldürdüler.

Böylece, yirmi yıldan fazla bir süre İtalya’yı tek başına yöneten Mussolini ortadan kalkmış oldu. İkinci Dünya Savaşından sonra İtalya'da cumhuriyet kuruldu. 1948 İtalyan Anayasası Faşist Partisinin ne biçimde olursa olsun yeniden kurulmasını yasak etti. Anayasanın «Geçici ve Son Hükümler»  bölümündeki XII. maddesi faşist rejimin sorumlu şeflerinin, kanunla, beş yıllık bir süre için seçme ve seçilme haklarından yoksun bırakılabileceklerini de belirtmiştir.

Murat Sarıca & Rona Aybay, Faşizm, İzlem Yayınları, 1962, s. 13-24

"Faşist Otoriteye İtaat ve İman Görevi"

Mussolini, 1929'da Devlet Özel Savunma Mahkemesi üyelerini kabul etti.
Özel Mahkeme, silahlı kuvvetler ve Faşist milis memurlarından oluşuyordu.
http://dizionaripiu.zanichelli.it/storiadigitale/p/voce/4293/mussolini-benito#!prettyPhoto

"Faşist iktidar yerleşip, kendi devletini kurmaya  başladığında, daha siyasal partiler kapatılmadan, La Giustiza, Corriera della Sera gibi gazeteler kapatıldı  veya kaba kuvvetle ele geçirildi. 31 Aralık 1925 tarihli  yasayla, Sindacato Naziollale Fascista del Giornalisti  (Gazeteciler Faşist Sendikası) kuruldu ve bu sendika üyesi olmayanların gazetecilik hakkı ellerinden alındı.  Böylece, özgür haber dolaşımı ve halkın gerçekleri öğrenme hakkı önlendi.

İtalya dışına kaçan antifaşistlerin yurttaşlıktan çıkartılıp, mallarına el konulabilmesi, 31 Ocak 1926 tarihli yasayla sağlandı.

Mussolini faşizminde eşcinseller hasta olarak
 kabul ediliyor,
hapishane veya tımarhaneye gönderiliyor,
meslekleri ellerinden alınıyordu.
Özel Bir Gün filmi bu temayı işliyor.
http://dasandere.it/il-mussolini-privato-e-il-reato-
della-pederastia-
le-ragioni-di-una-sconfitta-2/

Aynı tarihte, hükümete "kanun hükmünde kararname"  yayınlamak hakkı tanınarak, siyasal iktidar yasama organının denetimi dışına çıkartıldı ve bu yetkiyi kullanan hükümet, toplu iş sözleşmelerini yürürlükten kaldırıp, grevi yasakladı; 3 Nisan 1926'da, toplu sözleşme yapmak yetkisi faşist sendikalarına özgü bir hak sayıldı.

5 Kasım 1926'da, faşizmden yana olmayan tüm gazeteler, siyasal partiler kapatıldı,  dernekler dağıtıldı, Faşist milis komutanların emrinde "gizli polis örgütü''nün kurulması, milletvekillerinin seçim belgelerinin iptali, faşist olmayan sendikaların kapatılması, antifaşistlere pasaport verilmemesi, türünden karar ve uygulamalar da 1926 yılı Kasım ayında gerçekleştirildi.

Böylece, siyasal örgütlenme, düşünce açıklamak, düşünce etrafında birleşmek, emeğin sendikal örgütlenmesi, grev hakları yok edilirken, faşizme siyasal iktidar alternatifini engellemek, özgür siyasal katılma olanaklarını önlemek amacıyla, tek Faşist Partisi'nin değişmez/tartışılamaz mutlak iktidarını sistemleştiren yasal düzenlemeler de gerçekleştirildi, Faşist siyasal iktidar düzeni oluşturulurken, karşıt davranışların cezalandırılmasına yönelik La Legge per la Difesa dello Stato (Devletin Korunması Yasası) 25 Kasım 1926'da kabul edildi.

Faşist devlet anlayışına karşıt eylem ve düşünce açıklamalarını suç sayan, Duce 'ye karşı eylemi ölüm cezasıyla cezalandıran, insan hakları kapsamında olmasına rağmen faşizmin yasaklarına aykırı davranışları suçlayan yasa, faşist düzenin kurulmasında büyük etkenlik sağladı, Yasaya aykırı fiileri yargılamak için, ''Tribunale  Speciale per la Difesa delle Stato" adını taşıyan özel mahkeme kuruldu. Bir faşist generalle, beş faşist milisten oluşan mahkeme, kararlarında; "faşist otoriteye itaat ve iman görevi”ne uygun davranılıp, davranılmadığını ölçü olarak kullanıyordu.  Demokrasi adını da taşısa otoriter siyasal biçime yönelen ülkelerde özlemi duyulan bu "özel mahkeme", 4671 İtalyan vatanseverini mahkum etti. Bu mahkemelerde hüküm giyenlerin yaş ortalaması 30'dan aşağıdır, 4671 kişiden 4042'si sosyalist; 323’ü ise antifaşisttir. Verilen ceza toplamı 28 bin 115 yıla ulaşmaktadır. 

"Devleti Koruma Özel Mahkemesi"  hiçbir hukuksal kurala bağlı olmaksızın, devlet adına faşist iktidarı korumak amacıyla vatanseverleri cezalandırırken, esasen, yargı bağımsızlığı ve güvencesi de giderilmiş, yargıçlar Faşist Partisine bağlanmıştı. 1931’de tüm yargıçlar Faşist Partisine bağlılık yeminine çağrılmış ve yemin etmeyen azınlıktaki yargıçlar görevlerinden atılırken diğer yargıçlar Faşist Partisi'ne üye yazılmıştı.

Carlo Rosselli sağ baştaki.
http://www.corriere.it/cultura/17_maggio_02/saggio-carocci-mussolini-giustizia-liberta-
marco-bresciani-1eb41132-2f59-11e7-88d3-be5206e98599.shtml

Özel Mahkeme kararıyla gönderildiği Lipari adasındaki toplama kampından kaçışından sonra Emilio Lussu,  Fausto Nitti, Carlo Rosselli  tarafından kurulan Giustizia o Liberta (Adalet ve özgürlük) hareketi önderlerinden Carlo Rosselli ve kardeşi Nella Rosselli önce tutuklanıp, zincire vurulduktan sonra sürgüne gönderildiler. Sürgün, Roselli kardeşleri 9 Haziran 1937'de Normandiya'da arabalarına konan bir bombayla ölmekten kurtaramadı.

Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, cilt 3, S. 762

ayrıca bkz.

https://www.britannica.com/place/Italy/The-Fascist-era#ref319036

https://www.youtube.com/watch?v=NsyMfYYbq10&t=1403s (Özel Bir Gün/Una giornata particolare (1977) 

Benito Mussolini (1883-1945)

Evet, evet, evet.... Ve Mussoli'nin başı. 1934 seçimlerinden önce Roma'da Palazzo Braschi'nin ön cephesi https://timeline.com/these-photos-show-what-everyday-life-under-fascism-looked-like-72944c31f5ce

 Braschi Sarayı. İtalyan faşist döneminde, Benito  Mussoli'nin merkezi olarak kullanıldı, diktatörün dev heykeliyle süslendi. Savaştan sonra, 300 mülteci aileye ev sahipliği yaptı ve içerideki freskoların birçoğu ısınmak için yakılan ateşten çıkan yangınla ciddi hasar gördü. 1949'da sivil otoriteye devredildi,  1952'de kapsamlı bir restorasyondan sonra, müzeye dönüştürüldü. 
https://en.wikipedia.org/wiki/Palazzo_Braschi

Mussoli'nin doğduğu ev
http://www.gettyimages.co.uk/detail/news-photo/benito-mussolini-politiker-italien-1925-1943-45-diktator-news-photo/537149739#benito-mussolini-politiker-italien-1925194345-diktator-italiens-das-picture-id537149739

Siyasi mücadeleye sosyalist olarak katılan daha sonra İtalyan faşizmini kuran, diktatör Benito Amilcare  Andrea  Mussolini, 29 Temmuz 1883'te İtalya’nın kuzey bölgesindeki Forli eyaletinin Predappio kasabasına bağlı Varano di Costa köyünde doğdu. Mussolini'nin babası da sosyalist bir demirciydi. Bu nedenle birkaç kez tutuklanmış olan baba Mussolini, doğan oğlunun adını ünlü sosyalistlerin ve anarşistlerin adlarından esinlenerek takmıştı. Benito, ünlü Meksikalı isyancı Benito Juarez'den; Amilcare, bir anarşist olan Amilcare Caprini'den; Andrea, yerel bir sosyalist önder olan Andrea Costa'dan alınmıştı.

1892'de koyubir Katolik olan annesinin zoruyla papaz okuluna gitti. Ardından da Forli'deki öğretmen okulunu tamamladı (1901 ). Aynı yıl İtalyan Sosyalist Partisi'ne giren Mussolini,  1902'de öğretmen olarak Gualtier'de göreve başladı. Mussolini askerliğini yaptıktan sonra Varano di Costa 'da köylülerin eylemlerine karıştığı iddiasıyla tutuklandı. Bu arada Kant'tan Hegel’e, Kropotkin'den,  Marx’a kadar değişik görüşten birçok düşünürün kitaplarını okumuş ve eklektik bir dünya görüşüne sahip olmuştu.

Benito Mussolini, 1903'te İsviçre Bern'de 
İtalyan işçilerini ayaklanmaya kışkırttığı gerekçesi 
ile tutuklandı, daha sonra
sınır dışı edildi. 
http://silezukuk.tumblr.com/post/1372104924

 1909'da Trentino'da bir banka soygununa karıştığı öne sürülerek tutuklandı. Ancak duruşma sonunda beraat ederek bir yıl sonra İSP’nin [İtalyan Soyalist Partisi] Forli örgütünün sekreterliğine getirildi. Bu arada La Lotta di Classe (Sınıf Mücadelesi) adlı bir gazete çıkararak, kiliseye, devlet otoritesine ve milliyetçiliğe karşı yazılar yazdı.

1911'de ise İtalya’nın Trablusgarb'ta Osmanlı Devleti’ne karşı açmış olduğu savaşa karşı çıktığı için bir kez daha tutuklandı. 1912 deki parti kongresinden sonra partinin yayın organı Avanti'nin (İleri) yayın yönetmeni oldu, kısa sürede gazetenin tirajını arttırdı.

Avanti'nin karikatüristi Scalarini'nin hicvi.
http://www.scalarini.it/it/home

1. Dünya Savaşı patlak verdiği sırada savaşa karşı çıkan Mussolini, o yıllarda İtalya’yı sarsan işçi ayaklanmalarından, genel grevlerden korkan, bu nedenle hareketler sırasında pasif kalan iSP'yi eleştirerek, iktidarın alınabileceğini savundu. Ama kısa bir süre sonra bu tutumundan vazgeçerek savaşı savunması partinin yayın organından atılmasına yol açtı. Bunun üzerine kendi adına Poppulo d’Italia (İtalyan Halkı) adlı bir gazete çıkararak yıllardır savunduğu şeylerin tam zıddını yazarak milliyetçilik yapmaya başlayan Mussolini, hemen partiden atıldı ve hain ilan edildi. İtalya’nın savaşa girmesinden sonra cepheye gitti, burada yaralanarak geri döndü.

http://www.portalestoria.net/IMAGES%
20261/1922pnf.jpg

Savaşın kaybedilmesi İtalya'daki toplumsal bunalımın artmasına neden oldu. Fabrikalar işgal edildi, işçi sınıfının mücadelesi yükseldi. Mussolini ise 21 Mart 1919'da Milano'da bazı cumhuriyetçilerin, eski sosyalistlerin, cepheden dönen askerlerin anarşist ve sendikalislerin katıldığı  ilk faşist örgütü Fasci di Combattimento'yu kurdu. Mussolini Duce ( Önder) adını aldı. Bu örgütlenmeler kısa sürede İtalya’nın birçok kentine yayıldı. Karagömlek giyen örgüt üyeleri faşist diye adlandırılmaya başlandı. 15 Nisan 19l9'da Avanti gazetesini basan faşistler giderek terör yaratan bir kitle haline dönüştüler. Kasım 1919'da yapılan seçimlerde çok az oy almalarına rağmen 1921'deki seçimlerin sonucunda Mussolini  de olmak üzere 35 faşist meclise girdi. Daha önce silahlı çeteler kuran faşistler 9 Kasım 1921'de ise Roma'da toplanarakPartito Nazionale  Fascista adlı partilerini kurdular. 24 Temmuz 1922'de toplanan faşist kurultay iktidarı almak üzere Roma’ya yürüyüş düzenledi. Yürüyüşün başında birçok köy, kasaba ve yerleşme yeri faşistler tarafından işgal edildi. Bu arada hükumeti  kurmakla görevli Salandra istifa edince faşistler için uygun bir ortam doğdu. Sonunda 31 Ekim 1922'de Kral Vittorio Emmanuel, Mussolini’yi Roma’ya çağırarak başbakanlığı verdi. İlk kabinesine Faşist Parti dışından da bakanlar alan Mussolini daha sonra seçim sistemini faşistler lehine değiştirdi. Bundan sonra seçim kampanyası sırasında estirilen terör ve düzenlenen saldırılar sayesinde Faşist Parti 1924 seçiminde büyük bir çoğunluk sağladı. Mussolini bundan sonra diktatörlüğünü ilan etti, bir yıl sonra Faşist Parti dışında diğer siyasal partileri kapattı.

Faşist liderler Roma yürüyüşünde.
https://it.wikipedia.org/wiki/Marcia_su_Roma

Mussolini diktatör olduktan sonra uyguladığı faşist politikayla İtalyan halkını tam bir baskı altına aldı. Dış politikada savaş kışkırtıcılığına başladı. 1935'te Habeşistan’a (şimdi Etiyopya) saldırdı. Savaşın sonunda kendisini imparator ilan etti. 

Bu propaganda kartpostalında ayaktaki çocuk İtalyayı, yerdeki çocuklar da
Habeşlileri temsil ediyor.
https://martinplaut.files.wordpress.com/2012/11/image1.jpg

1938'de Almanya ile birlikte Berlin-Roma Mihveri'ni kurdu. Almanya’nın; Avusturya, Çekoslovakya gibi ülkeleri işgal etmesinden sonra İtalya da Arnavutluk'a girdi. II. Dünya Savaşı çıkınca Mussolini bir süre savaşa katılmadı. Ancak Fransa’nın yenilmeye başlamasıyla birlikte Almanya’nın safında yer aldı. Hitler'e haber vermeden girdiği Yunanistan'daki direniş karşısında dayanamayan İtalyanlar, Kuzey Afrika'da yenilgiler aldı. Sonunda Temmuz 1943'te Müttefiklerin Sicilya’ya çıkarma yapması Mussolini'ninbalonunu söndürdü.

Kont Ciano ve Mussolini'ni kızı
 Edda'nın düğün törenleri
http://www.livornomagazine.it/
Silvestri/Giallo-trilussa-ciano.htm

Bir süre sonra toplanan Büyük Faşist Konsey Mussolini'nin görevden alınmasını kararlaştırdı. 25 Temmuz 1943'te yeni hükumeti Badoglio kurdu; Mussolini ise tutuklanarak, önce Ponza Adası’na daha sonra da Apeninlerde bir otele kapatıldı. Birkaç gün sonra Almanlar tarafından kaçırılarak Kuzey İtalya’da İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin başına getirildi. Bu arada 3 Eylül 1943'te İtalya teslim oldu. Mussolini artık bir kuklaydı. Ocak 1944'te kendisine muhalefet eden ve aralarında damadı Kont Ciano’nun da bulunduğu Faşist Konsey üyelerini öldürttü. 17 Kasım 1945'te ise partizanlar tarafından yakalandı ve sevgilisi Clara Petacci ile birlikte Dongo'da kurşuna dizildi. Her ikisinin de cesedi Milano’ya getirilerek, ayaklarından asılarak teşhir edildi.

Mussolini'nin sonu
http://www.gettyimages.fr/%C3%A9v%C3%A9nement/benito-mussolini-italian-fascist-
leader-executed-52179578#28th-april-1945-from-the-ramp-of-a-big-gasoline-station-four-bodies-picture-id3293985

ayrıca bkz.

https://www.ushmm.org/wlc/tr/media_fi.php?ModuleId=0&MediaId=2105 (arşiv filmi, Berlin-Roma-Tokya Mihveri, Bu kayıt, Nürnberg mahkemelerindeki dava için Amerika Birleşik Devletleri tarafından hazırlanan ve duruşmalarda kullanılan “Nazi Planı” filminden alınmıştır.*)
https://www.youtube.com/watch?v=nrGZ_P2BZcM (Mussolini Hitler buluşması, 1944. Arşiv filmi)

https://www.britannica.com/place/Italy/The-Fascist-era#ref319036 (ansiklopedi)

Metnin Kaynağı: Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, cilt 3, S. 750-751

Görseller ve altyazıları bana aittir. DK

DİĞER bloglarıma da bkz. 

"MAYA MOR RASTGELE KARŞILAŞMALAR" TEFRİKA ROMAN
https://tefrika-mayamor.blogspot.com/

TARİH EĞİTİMİ
https://tarihegitimi.blogspot.com/

ANLATI, ÖYKÜ, OYUN

https://babillkulesi.blogspot.com/

Taranta-Babu'ya Mektuplar

Nazım Hikmet

[Büyütmek için tıklayınız.]

Taranta-Babu'ya Mektuplar'ın son kısımlarında yer alan bölüm

Taranta-Babu'ya Mektuplar'ın son kısımlarında yer alan bölüm
"Kara Gömleklilerin On Emri" 
Il Popolo d'İtalia (İtalya Halkı) gazetesi Avusturya'ya karşı savaşa girilmesini savunan bir yayımcının mali desteği ile çıkarılıyordu. Mussolini, Avanti'deki (İleri) görevinden ve PSI'dan (İtalyan Sosyalist Partisi) uzaklaştırılınca bu gazetenin yayın yönetmenliğini üstlendi. Bu gazetede ilk faşist fikirlerini yazma ve yayma imkanını buldu. 

Onikinci Mektubun son bölümü

Şiirin /Düz yazının tamamı için bkz. http://www.siir.gen.tr/siir/n/nazim_hikmet/taranta_babuya_mektuplar.htm

Ayrıca arka plan bilgisi için bkz. 
http://tarihegitimi.blogspot.com.tr/2016/01/etiyopya-savasn-ayak-sesleri.html
Ana Britannica, cilt 16, s: 319, 1989, İstanbul

Rise of Dictators Pop Up Notes

This wonderfully creative lesson has students creating pop up figures of 5 dictators who came to power in the 1920's and 30's before World War II.

Included is a sheet with 5 people to cut out: Adolf Hitler, Joseph Stalin, Francisco Franco, Benito Mussolini, and Hideki Tojo. Students then place these onto an included world map that covers 2 pages of their notebooks with spaces for notes about each person.

A powerpoint comes with this download as well that covers everything students need to know based on Common Core Standards. The powerpoint has a warm up, quotes, pictures, and all relevant information for each dictator. This lesson is amazing for your visual and kinesthetic learners as they are creating a fantastic visual representation of dictators literally rising up out of their notebooks.

A free Preview file is available as well with the pop ups, notes pages, answer key, and 1 sample powerpoint slide. The full download includes the full 14 slide powerpoint with incredible images and quotes like below: